TITULUS XV DE MAGISTERIO ECCLESIASTICO
CAPUT I DE ECCLESIAE MUNERE DOCENDI IN GENERE
Can. 595 -
§ 1. Ecclesiae, cui Christus Dominus depositum fidei concredidit, ut Spiritu
Sancto assistente veritatem revelatam sancte custodiret, penitus perscrutaretur,
fideliter annuntiaret atque exponeret, ius nativum a qualibet humana potestate
independens et obligatio est omnibus hominibus Evangelium praedicandi.
§ 2. Ecclesiae competit semper et ubique principia moralia, etiam ad ordinem
socialem spectantia, annuntiare necnon iudicium ferre de quibuslibet rebus
humanis, quatenus dignitas personae humanae eiusque iura fundamentalia aut salus
animarum id exigunt.
Can. 596 - In nomine Ecclesiae docendi munus solis Episcopis competit; in
eodem tamen munere partem habent ad normam iuris sive ii, qui Episcoporum per
ordinem sacrum effecti sunt cooperatores, sive ii, qui in ordine sacro non
constituti mandatum docendi receperunt.
Can. 597 -
§ 1. Infallibitate in magisterio vi muneris sui gaudet Romanus Pontifex, si ut
supremus omnium christifidelium Pastor et Doctor, cuius est fratres suos in fide
confirmare, doctrinam de fide vel de moribus tenendam definitivo actu proclamat.
§ 2. Infallibilitate in magisterio pollet quoque Collegium Episcoporum, si
magisterium exercent Episcopi in Concilio Oecumenico coadunati, qui ut fidei et
morum doctores et iudices pro universa Ecclesia doctrinam de fide vel de moribus
ut definitive tenendam declarant, aut si per orbem dispersi communionis nexum
inter se et cum sancti Petri successore servantes una cum eodem Romano Pontifice
authentice res fidei vel morum docentes in unam sententiam tamquam definitive
tenendam conveniunt.
§ 3. Infallibiliter definita nulla intellegitur doctrina, nisi id manifesto
constat.
Can. 598 - Fide divina et catholica ea omnia credenda sunt, quae verbo
Dei scripto vel tradito, uno scilicet deposito fidei Ecclesiae commisso,
continentur et simul ut divinitus revelata proponuntur sive ab Ecclesiae
magisterio sollemni sive ab eius magisterio ordinario et universali, quod quidem
communi adhaesione christifidelium sub ductu sacri magisterii manifestatur;
tenentur igitur omnes christifideles; quascumque devitare doctrinas eisdem
contrarias.
Can. 599 - Non quidem fidei assensus, religiosum tamen intellectus et
voluntatis obsequium praestandum est doctrinae de fide et de moribus, quam sive
Romanus Pontifex sive Collegium Episcoporum enuntiant, cum magisterium
authenticum exercent, etsi definitivo actu eandem proclamare non intendunt;
christifideles ergo curent, ut devitent, quae cum eadem non congruunt.
Can. 600 - Episcopi, qui sunt in communione cum Collegii capite et
membris, sive singuli sive in Synodis aut in Conciliis particularibus congregati,
etsi infallibilitate in docendo non pollent, christifidelium suae curae
commissorum authentici sunt fidei doctores et magistri; cui magisterio
authentico suorum Episcoporum christifideles religioso animi obsequio adhaerere
tenentur.
Can. 601 - Singulis Ecclesiis onus incumbit imprimis a Patriarchis et
Episcopis exercendum modo unicuique generationi et culturae accommodato ad
perennes hominum interrogationes de sensu vitae respondendi necnon christianae
solutioni problematum urgentiorum sub luce Evangelii signa temporum perscrutando
consulendi ita, ut clarescat ubique magis lux Christi illuminans omnes homines.
Can. 602 - In cura pastorali non tantum principia scientiarum sacrarum,
sed etiam inventa aliarum scientiarum agnoscantur et ita adhibeantur, ut
christifideles ad magis consciam et reflexam vitam fidei ducantur.
Can. 603 - Litterarum artiumque cultus pro earum vi ad sensum fidei
singulari efficacia exprimendum et communicandum agnitis iusta libertate et
diversitate culturali provehatur.
Can. 604 - Ecclesiae Pastorum imprimis est sedulo curare, ut inter
varietates enuntiationum doctrinae in variis Ecclesiis idem sensus fidei
servetur atque promoveatur ita, ut integritas et unitas fidei damnum non
patiatur, immo catholicitas Ecclesiae per legitimam diversitatem in meliorem
lucem ponatur.
Can. 605 - Ad Episcopos praesertim in Synodis vel Consiliis coadunatos,
singulariter vero ad Sedem Apostolicam pertinet integritatem et unitatem fidei
bonosque mores auctoritative promovere, custodire et religiose defendere, etiam
reprobando, quatenus opus est, sententias, quae eisdem contrariae sunt, vel
monendo de eis, quae eadem in discrimen ponere possunt.
Can. 606 -
§ 1. Theologorum est pro sua mysterii salutis profundiore intellegentia et
scientiarum sacrarum affiniumque necnon novarum quaestionum peritia fideliter
magisterio Ecclesiae authentico obsequentes simulque ea, qua par est, libertate
utentes fidem Ecclesiae illustrare et defendere progressuique doctrinali
consulere.
§ 2. In veritatibus theologicis investigandis et exprimendis eorum est
communitatis fidei aedificandae sollicitos esse atque cum Episcopis in eorum
munere docendi sollerter cooperari.
§ 3. Qui in theologicas disciplinas praesertim in seminariis, studiorum
universitatibus et facultatibus incumbunt, cum hominibus, qui in aliis scientiis
excellunt, collatis consiliis atque viribus cooperari studeant.
CAPUT II DE VERBI DEI MINISTERIO
Can. 607 - Verbi Dei ministerium, praedicatio nempe, catechesis omnisque
instructio christiana, inter quae homilia liturgica eximium locum habeat oportet,
Sacra Scriptura salubriter nutriatur atque sacra traditione innitatur;
celebratio verbi Dei vero opportune foveatur.
Can. 608 - Episcopi, presbyteri et diaconi pro suo cuiusque ordinis sacri
gradu primi munus verbi Dei ministerii habent ad normam iuris exercendum; ceteri
vero christifideles pro sua cuiusque idoneitate, statu vitae et mandato accepto
libenter hoc ministerium participent.
Art. I DE VERBI DEI PRAEDICATIONE
Can. 609 - Verbi Dei praedicationem moderari in suo territorio competit
Episcopo eparchiali firmo iure communi.
Can. 610 -
§ 1. Episcopis ius est verbum Dei ubique terrarum praedicare, nisi Episcopus
eparchialis in casu speciali expresse renuit.
§ 2. Presbyteri facultate praediti sunt praedicandi ibi, quo legitime mittuntur
vel invitantur.
§ 3. Eadem facultate praedicandi praediti sunt etiam diaconi, nisi ius
particulare aliud statuit.
§ 4. In extraordinariis adiunctis maxime ad supplendam penuriam clericorum
ceteris quoque christifidelibus dari potest ab Episcopo eparchiali mandatum
praedicandi etiam in ecclesia firmo can. 614,
§ 4.
Can. 611 - Vi officii facultate praedicandi praediti sunt omnes, quibus
cura animarum commissa est, qui etiam invitare possunt ad praedicandum suae
curae commissis quemlibet presbyterum vel firmo can. 610,
§ 3 diaconum, nisi legitime prohibiti sunt.
Can. 612 -
§ 1. In institutis religiosis vel societatibus vitae communis ad instar
religiosorum clericalibus iuris pontificii vel patriarchalis praedicationem
moderari pertinet ad Superiores maiores.
§ 2. Invitare vero ad praedicandum propriis sodalibus quemlibet presbyterum vel
firmo can. 610,
§ 3 diaconum, nisi legitime prohibiti sunt, possunt omnes Superiores, etiam
locales, cuiuslibet instituti vitae consecratae.
Can. 613 - Contra decretum Hierarchae, quo quis prohibetur praedicare,
datur recursus in devolutivo tantum, qui sine mora definiendus est.
Can. 614 -
§ 1. Homilia, qua per anni liturgici cursum ex Sacra Scriptura mysteria fidei et
normae vitae christianae exponuntur, ut pars ipsius liturgiae valde commendatur.
§ 2. Parochis et rectoribus ecclesiarum incumbit obligatio curandi, ut saltem
diebus dominicis et festis de praecepto intra Divinam Liturgiam homilia habeatur,
quae ne omittatur nisi gravi de causa.
§ 3. Parocho non licet obligationem populo eius curae pastorali commisso
praedicandi per alium habitualiter persolvere nisi iusta de causa ab Hierarcha
loci approbata.
§ 4. Homilia sacerdoti aut, ad normam iuris particularis, etiam diacono
reservatur.
Can. 615 - Episcopi eparchiales normis datis curent, ut opportunis
temporibus ad populi christiani renovationem spiritualem specialis series sacrae
praedicationis habeatur.
Can. 616 -
§ 1. Verbi Dei praedicatores sepositis humanae sapientiae verbis abstrusisque
argumentis christifidelibus praedicent integrum mysterium Christi, qui est via
et veritas et vita; ostendant res terrestres et instituta humana secundum Dei
Creatoris consilium ad hominum salutem quoque ordinari et ideo ad aedificationem
Corporis Christi non parum conferre posse.
§ 2. Edoceant ideo etiam doctrinam Ecclesiae de dignitate personae humanae
eiusque iuribus fundamentalibus, de vita familiari, de consortio civili et
sociali necnon de sensu iustitiae in vita oeconomica et laboris persequendo, qui
confert ad pacem in terris construendam et ad progressum populorum consequendum.
Art. II DE INSTITUTIONE CATECHETICA
Can. 617 - Singularum Ecclesiarum sui iuris praesertim vero earum
Episcoporum est gravis obligatio catecheseos tradendae, qua fides ad maturitatem
adducatur et formetur Christi discipulus per cognitionem profundiorem et magis
ordinatam doctrinae Christi et per adhaesionem in dies artiorem ipsius Personae.
Can. 618 - Parentes primi obligatione tenentur verbo et exemplo filios in fide
et vitae christianae praxi efformandi; pari obligatione tenentur ii, qui
parentum locum tenent, atque patrini.
Can. 619 - Praeter familiam christianam ipsa paroecia atque quaevis
communitas ecclesialis curare debent membrorum suorum institutionem catecheticam
atque eorum integrationem in ipsam communitatem illas praebendo condiciones, in
quibus ea, quae didicerunt, quam plenissime vivere possunt.
Can. 620 - Consociationes et motus et circuli christifidelium, sive ad
fines pietatis et apostolatum sive ad opera caritatis et adiumenti intendunt,
formationem religiosam membrorum suorum curent sub ductu Hierarchae loci.
Can. 621 -
§ 1. Synodo Episcoporum Ecclesiae patriarchalis vel Consilio Hierarcharum
competit intra fines territorii propriae Ecclesiae normas de institutione
catechetica in directorium catecheticum apte componendas ferre servatis eis,
quae a suprema Ecclesias auctoritate praescripta sunt.
§ 2. In directorio catechetico ratio habeatur indolis specialis Ecclesiarum
orientalium ita, ut momentum biblicum et liturgicum necnon traditiones propriae
Ecclesiae sui iuris in patrologia, hagiographia et ipsa iconographia in
catechesi tradenda eluceant.
§ 3. Synodi Episcoporum Ecclesiae patriarchalis vel Consilii Hierarcharum est
curare, ut catechismi ad varios coetus christifidelium accommodati simul cum
subsidiis ac instrumentis provideantur necnon varia incepta catechetica
provehantur atque inter se componantur.
Can. 622 -
§ 1. In quavis Ecclesia sui iuris assit commissio de re catechetica, quae etiam
cum aliis Ecclesiis sui iuris pro eodem territorio vel regione socio-culturali
constitui potest.
§ 2. Commissioni de re catechetica praesto sit etiam centrum catecheticum, cuius
est subsidio esse eisdem Ecclesiis ad incepta catechetica coordinate et
efficacius persolvenda atque inservire catechistarum formationi etiam permanenti.
Can. 623 -
§ 1. Episcopi eparchialis est institutionem catecheticam in sua eparchia summa
cum sollicitudine provehere, dirigere atque moderari.
§ 2. Ad quem finem assit curiae eparchiali centrum catecheticum eparchiale.
Can. 624 -
§ 1. Parochus summam operam dare debet attentis normis ab auctoritate competenti
statutis ad catechesim tradendam omnibus suae curae pastorali commissis,
cuiuscumque sunt aetatis vel condicionis.
§ 2. Parochis adiutricem operam praestare tenentur presbyteri et diaconi
paroeciae addicti; sodales autem institutorum religiosorum ad normam cann. 479
et 542.
§ 3. Alii christifideles rite formati libenter suam adiutricem operam catechesi
tradendae conferant.
Can. 625 - Rationem oecumenicam habeat oportet catechesis rectam imaginem
aliarum Ecclesiarum atque Communitatum ecclesialium praebendo; curandum tamen
omnino est, ut in tuto ponatur recta ratio catecheseos catholicae. Can: 626 -
Meminerint omnes, qui catechesi tradendae inserviunt, se Ecclesiae partes gerere
et ad verbum Dei revelatum, non proprium communicandum missos esse; proinde
doctrinam Ecclesiae integram modo catechizandis quidem accommodato eorumque
culturae exigentiis respondenti proponant.
CAPUT III DE EDUCATIONE CATHOLICA
Can. 627 -
§ 1. Cura filios educandi imprimis spectat ad parentes vel ad eorum locum
tenentes; quare eorundem est in familiae christianae ambitu fide illuminato
atque amore mutuo animato filios educare praesertim ad pietatem erga Deum et
dilectionem proximi.
§ 2. Si propriae vires transcenduntur, ut consulatur integrae filiorum
educationi, parentum quoque est aliis partem muneris educationis concredere
necnon eligere instrumenta educationis necessaria vel utilia.
§ 3. Parentes in instrumentis educationis eligendis iustam libertatem habeant
oportet firmo can. 633; quare operam dent christifideles, ut hoc ius a societate
civili agnoscatur et secundum exigentias institiae congruis etiam subsidiis
foveatur.
Can. 628 -
§ 1. Ecclesiae, cum novas creaturas per baptismum generaverit, est simul cum
parentibus earundem educationem catholicam curare.
§ 2. Omnes, quibus cura animarum commissa est, debent auxilio esse parentibus ad
filios educandos, eosdem proprii iuris et obligationis conscios reddere et
educationi religiosae praesertim iuventutis providere.
Can. 629 - Curent omnes educatores, ut attendatur integrae personae
humanae formationi ita, ut dotibus physicis, intellectualibus et moralibus
harmonice excultis iuvenes virtutibus christianis instructi conformentur ad Deum
perfectius cognoscendum et diligendum, ad valores humanos et morales recta
conscientia aestimandos et vera libertate amplectendos et simul exculto sensu
iustitiae et responsabilitatis socialie ad fraternum cum aliis consortium
prosequendum.
Can. 630 -
§ 1. Magno animo operam dent christifideles, ut congrua educationis et
instructionis beneficia ad omnes homine ubique terrarum citius extendi possint
speciali cura habita illorum, qui sunt tenuioris fortunae.
§ 2. Faveant omnes christifideles inceptis Ecclesiae ad educationem provehendam
aptis, praecipue ad scholas erigendas, dirigendas et sustinendas.
Art. I DE SCHOLIS, PRAESERTIM CATHOLICIS
Can. 631 -
§ 1. Inter varia instrumenta educationis speciali cura fovenda est schola
catholica, in quam convergat oportet sollicitudo parentum, magistrorum necnon
communitatis ecclesialis.
§ 2. Ecclesiae ius est scholas cuiusvis generis et gradus erigendi ac moderandi.
Can. 632 - Schola in iure non reputatur catholica, nisi ut talis erecta
est ab Episcopo eparchiali vel ab auctoritate superiore ecclesiastica aut ab
eisdem ut talis agnita. Can. 633 -
§ 1. Episcopo eparchiali competit de scholis quibuslibet iudicare et decernere,
utrum exigentiis educationis christianae respondeant necne; item eidem competit
gravi de causa frequentiam alicuius scholae christifidelibus prohibere.
§ 2. Parentes filios in scholas catholicas ceteris paribus mittendos curent.
Can. 634 -
§ 1. Scholae catholicae est obligatio propria communitatis scholaris ambitum
spiritu evangelico libertatis et caritatis animatum creare, adulescentes
adiuvare, ut in propria persona evolvenda una simul crescant secundum novam
creaturam, quae per baptismum effecti sunt, atque universam culturam humanam ad
nuntium salutis ordinare ita, ut cognitio, quam alumni de mundo, vita et homine
gradatim acquirunt, fide illuminetur.
§ 2. Haec adiunctis propriis accommodare moderante auctoritate competenti
ecclesiastica est ipsius scholae catholicae, si maiore ex parte ab alumnis
acatholicis frequentatur.
§ 3. Scholae catholicae est non minus quam aliarum scholarum fines culturales et
humanam socialemque iuvenum formationem prosequi.
Can. 635 - Episcopi eparchialis praecipue est curare, ut habeantur
scholae catholicae, praesertim ubi aliae scholae desunt vel adaequatae non sunt,
etiam scholae professionales et technicae, quatenus pro loci et temporis
adiunctis speciali ratione requiruntur. Can. 636 -
§ 1. Institutio catechetica in scholis quibuslibet Episcopi eparchialis
auctoritati et vigilantiae subiecta est.
§ 2. Episcopi eparchialis quoque est nominare aut approbare magistros religionis
catholicae eosque, si ratio fidei vel morum id requirit, amovere vel exigere, ut
amoveantur. Can. 637 - In scholis, in quibus institutio catholica deest vel ad
iudicium Episcopi eparchialis non sufficit, supplenda est vera formatio
catholica omnium alumnorum catholicorum.
Can. 638 -
§ 1. Episcopo eparchiali competit ius canonice visitandi omnes scholas
catholicas in eius eparchia exsistentes exceptis scholis, quae exclusive patent
propriis alumnis instituti vitae consecratae iuris pontificii vel patriarchalis,
et salva omni in casu institutorum vitae consecratae autonomia circa proprias
scholas moderandas.
§ 2. Ubi sunt plures Episcopi eparchiales, ius canonice visitandi competit illi,
qui scholam fundavit vel approbavit, nisi aliter in statutis fundationis aut
conventione speciali inter eosdem inita cavetur.
Can. 639 - Magistri, cum maxime sint auctores, ut schola catholica sua
proposita et incepta ad rem deducere possit, debent esse doctrina praestantes
atque vitae testimonio exemplares et sociam imprimis cum parentibus, sed et cum
aliis scholis praestent operam.
Art. II DE CATHOLICIS STUDIORUM UNIVERSITATIBUS
Can. 640 -
§ 1. Catholica studiorum universitas hunc finem prosequitur, ut publica,
stabilis atque universalis praesentia efficiatur mentis christianae in totius
culturae altioris promovendae studio; ideo constituit investigationis,
reflexionis et instructionis superioris ordinis institutionem, in qua Evangelii
luce multifaria cognitio humana illustretur.
§ 2. Alia instituta studiorum superiorum vel facultates catholicae autonomae,
quae eundem finem prosequuntur, catholicae studiorum universitati aequiparantur,
non autem ecclesiasticae studiorum universitates et facultates, de quibus in
cann. 646 - 650.
Can. 641 - In Catholicis studiorum universitatibus singulae disciplinae
propriis principiis, propria methodo atque propria inquisitionis scientificae
libertate ita excolantur, ut profundior in dies earum disciplinarum
intellegentia obtineatur et, novis progredientis aetatis quaestionibus ac
investigationibus accuratissime consideratis, altius perspiciatur, quomodo fides
et ratio in unum verum conspirent, atque formentur homines doctrina vere
praestantes ad graviora officia in societate obeunda parati atque fidei in mundo
testes. Can. 642 -
§ 1. Catholica stndiorum universitas est institutum studiorum superiorum, quod
ut talis erectum aut approbatum est sive a superiore auctoritate administrativa
Ecclesiae sui iuris praevie consulta Sede Apostolica sive ab ipsa Sede
Apostolica; de quo constare debet publico documento.
§ 2. Intra fines territorii Ecclesiae patriarchalis haec superior auctoritas est
Patriarcha de consensu Synodi Episcoporum Ecclesiae patriarchalis. Can. 643 - In
catholicis studiorum universitatibus, in quibus nulla facultas theologiae exstat,
saltem cursus theologici studentibus variarum facultatum accommodati tradantur.
Can. 644 - Qui disciplinas ad fidem et mores spectantes docent in
catholicis studiorum universitatibus, muniti esse debent mandato auctoritatis
ecclesiasticae designatae ab eis, de quibus in can. 642; eadem auctoritas hoc
mandatum gravi de causa auferre potest praesertim si deficiunt idoneitas
scientifica vel paedagogica, probitas vel doctrinae integritas. Can. 645 -
Hierarcharum est collatis consiliis providere, ut etiam apud alias universitates
convictus et centra universitaria catholica habeantur, in quibus christifideles
accurate selecti et praeparati iuventuti universitariae spirituale et
intellectuale adiutorium permanens praebeant.
Art. III DE ECCLESIASTICIS STUDIORUM UNIVERSITATIBUS ET FACULTATIBUS
Can. 646 - Assidue provehendae sunt imprimis ab Hierarchis ecclesiasticae
studiorum universitates et facultates, eae nempe, quae de divina Revelatione et
de scientiis cum ea conexis praesertim agunt ac propterea cum evangelizandi
munere Ecclesiae artius coniunguntur.
Can. 647 - Ecclesiasticae studiorum universitatis vel facultatis finis
est: 1° divinam Relationem et ea, quae cum eadem coniuncta sunt, profundius et
scientifice investigare, divinae Revelationis veritates systematice enucleare ac
ordinare, novas progredientis aetatis quaestiones in eius luce considerare et
coaevis hominibus ratione propriae culturae accommodata exhibere; 2° studentes
in variis disciplinis secundum doctrinam catholicam altius instituere eosque ad
diversa opera apostolatus, ministerii vel magisterii in eisdem disciplinis
congrue praeparare atque formationem continuam promovere.
Can. 648 - Ecclesiasticae studiorum universitates et facultates sunt,
quae ab auctoritate competenti ecclesiastica canonice erectae vel approbatae
scientias sacras et scientias cum eisdem conexas excolunt et tradunt et auctae
sunt iure conferendi gradus academicos, qui effectus canonicos habent.
Can. 649 - Erectio vel approbatio ecclesiasticarum studiorum
universitatum vel facultatum fit a Sede Apostolica aut a superiore anctoritate
administrativa, de qua in can. 642, una cum Sede Apostolica. Can. 650 - Circa
statuta ecclesiasticae studiorum universitatis vel facultatis, praesertim quod
attinet ad regimen, administrationem, docentium nominationem vel cessationem ab
officio, rationem studiorum et graduum academicorum collationem, servandae sunt
normae a Sede Apostolica latae.
CAPUT IV DE INSTRUMENTIS COMMUNICATIONIS SOCIALIS ET IN SPECIE DE LIBRIS
Can. 651 -
§ 1. Ad Evangelium ubique terrarum annuntiandi munus obeundum Ecclesia aptis
mediis uti tenetur et ideo ius instrumenta communicationis socialis adhibendi et
in specie scripta libere typis edendi ei ubique vindicetur oportet.
§ 2. Omnes christifideles pro sua parte in tanta missione Ecclesiae collaborent
inceptaque huius apostolatus sustineant ac foveant; insuper ii praesertim, qui
in communicationibus efficiendis et transmittendis periti sunt, actioni
pastorali Episcoporum adiutricem operam sollicite praestent atque omni studio
satagant, ut eorundem instrumentorum usus spiritu Christi imbuatur.
Can. 652 -
§ 1. Episcopi eparchiales curent, ut auxilio praesertim institutorum de
instrumentis communicationis socialis christifideles edoceantur de critico et
proficuo usu eorundem instrumentorum; inter varia haec instituta cooperationem
foveant; peritorum formationi provideant; denique, quod magis quam mala
castigando et condemnando effici potest, incepta bona promoveant laudando et
benedicendo imprimis bonos libros.
§ 2. Ad integritatem fidei et morum tuendam Episcopo eparchiali, Synodo
Episcoporum Ecclesiae patriarchalis, Consilio Hierarcharum atque Sedi
Apostolicae competit prohibere, ne christifideles instrumentis communicationis
socialis, quatenus eidem integritati detrimento sunt, utantur vel ea cum aliis
communicent.
Can. 653 - Iuris particularis est normas pressius statuere de usu
radiophonico, cinematographico, televisifico et eiusmodi in tractandis eis, quae
ad doctrinam catholicam aut mores referunt.
Can. 654 - Normae iuris communis de libris valent etiam de quibuslibet
aliis scriptis aut sermonibus per inventa technica quomodolibet reproductis et
divulgationi publicae destinatis.
Can. 655 -
§ 1. Christifidelibus aditus ad Sacram Scripturam late pateat oportet; proinde
aptae et rectae versiones sufficientibus explicationibus instructae, ubi desunt,
conficiantur cura Episcoporum eparchialium, immo, quatenus id convenienter et
utiliter fieri potest, communi cum aliis christianis opera.
§ 2. Omnibus christifidelibus, praesertim pastoribus animarum curae sit
diffundere exemplaria Sacrae Scripturae aptis instructa adnotationibus ad usum
etiam non-christianorum accommodatis.
§ 3. Ad usum liturgicum vel catecheticum eae tantum editiones Sacrae Scripturae
adhibeantur, quae approbatione ecclesiastica praeditae sunt; ceterae editiones
saltem licentia ecclesiastica munitae esse debent.
Can. 656 -
§ 1. In celebrationibus liturgicis adhibeantur tantum libri approbatione
ecclesiastica praediti.
§ 2. Libri precum vel devotionum ad usum publicum vel privatum christifidelium
destinati indigent licentia ecclesiastica.
Can. 657 -
§ 1. Textuum liturgicorum approbatio praevia Sedis Apostolicae recognitione
reservatur in Ecclesiis patriarchalibus Patriarchae de consensu Synodi
Episcoporum Ecclesiae patriarchalis; in Ecclesiis metropolitanis sui iuris
Metropolitae de consensu Consilii Hierarcharum; in ceteris Ecclesiis hoc ius est
solius Sedis Apostolicae atque intra limites ab eadem statutos Episcoporum
eorumque coetuum legitime constitutorum.
§ 2. Eisdem auctoritatibus quoque competit ius approbandi versiones eorundem
librorum ad usum liturgicum destinatas facta relatione, si de Ecclesiis
patriarchalibus vel metropolitanis sui iuris agitur, ad Sedem Apostolicam.
§ 3. Ad iterum edendos libros liturgicos vel eorum in aliam linguam versiones ad
usum liturgicum destinatas vel eorum partes requiritur et sufficit, ut constet
de concordantia cum editione approbata ex attestatione Hierarchae loci, de quo
in can. 662,
§ 1.
§ 4. In mutationibus textuam liturgicorum attendatur can. 40,
§ 1.
Can. 658 -
§ 1. Catechismi necnon alia scripta ad institutionem catecheticam in scholis
cuiusque generis et gradus destinata eorumve versiones approbatione
ecclesiastica egent.
§ 2. Eadem norma applicanda est ad alios quoque libros de fide aut moribus
tractantes si adhibentur ut textus, quo institutio catechetica nitatur.
Can. 659 - Commendatur, ut scripta quaelibet, quae fidem catholicam aut
mores illustrant, saltem licentia ecclesiastica munita sint, salvis praescriptis
institutorum vitae consecratae, quae plus exigunt.
Can. 660 - In diariis, foliis aut libellis periodicis, qui religionem
catholicam aut bonos mores manifesto impetere solent, ne quid scribant
christifideles nisi iusta et rationabili de causa; clerici autem et sodales
institutorum religiosorum insuper nonnisi de licentia eorum, de quibus in can.
662.
Can. 661 -
§ 1. Licentia ecclesiastica cum solo verbo imprimatur expressa significat opus
ab erroribus circa fidem catholicam ut mores esse immune.
§ 2. Approbatio vero ab auctoritate competenti concessa ostendit textum ab
Ecclesia acceptum aut opus doctrinae authenticae Ecclesiae consonum esse.
§ 3. Si opus insuper ab Episcopo eparchiali vel ab auctoritate superiore
laudatum vel benedictum est, hoc significat illud doctrinam authenticam
Ecclesiae bene exprimere ideoque commendandum esse.
Can. 662 -
§ 1. Approbatio vel licentia ecclesiastica ad libros edendos, nisi aliud iure
expresse statuitur, concedi potest sive ab Hierarcha loci proprio auctoris sive
ab Hierarcha loci, ubi publici iuris fiunt, sive denique ab auctoritate
superiore, quae in personas vel locos potestatem regiminis exsecutivam exercet.
§ 2. Sodales institutorum religiosorum, ut scripta quaestiones de fide catholica
aut moribus tractantia edere possint, licentia quoque egent sui Superioris
maioris ad normam typici vel statutorum.
Can. 663 -
§ 1. Licentia aliquod opus edendi aut alicuius operis approbatio, laudatio vel
benedictio valet pro textu originali, non autem pro novis editionibus vel
versionibus.
§ 2. Si agitur de editionibus Sacrae Scripturae vel aliis libris, qui
approbatione ecclesiastica ad normam iuris indigent, approbatio ab uno Hierarcha
loci legitime concessa non sufficit, ut iidem in alia eparchia adhiberi possint,
sed requiritur explicitus consensus Hierarchae loci eiusdem eparchiae.
Can. 664 -
§ 1. Iudicium de libris committi poteat ab Hierarcha loci censoribus ex elencho
a Synodo Episcoporum Ecclesiae patriarchalis vel Consilio Hierarcharum confecto
aut pro eius prudentia aliis personis, quibus confidit; denique constitui potest
commissio specialis censorum, quam Hierarcha loci, Synodus Episcoporum Ecclesiae
patriarchalis vel Consilium Hierarcharum consulere possunt.
§ 2. Censores eligantur scientia, recta doctrina et prudentia praestantes et in
suo obeundo officio omni personarum acceptione seposita iudicium ferant secundum
doctrinam catholicam, sicut a magisterio authentico Ecclesiae proponitur.
§ 3. Censores opinionem scripto dare debent; quae si favet, Hierarcha pro suo
prudenti iudicio licentiam aut approbationem concedat expresso suo nomine; secus
rationes denegationis cum operis auctore communicet. Can. 665 -
§ 1. Caveant parochi et rectores ecclesiarum, ne in suis ecclesiis icones vel
imagines ab arte sacra germana alienae aut libri religioni christianae vel
moribus minus consonantes exponantur, vendantur aut distribuantur.
§ 2. Item parochorum et rectorum ecclesiarum necnon moderatorum scholarum
catholicarum est curare, ut spectacula cuiusvis speciei sub eorum patrocinio
volvenda sensu discretionis christianae seligantur.
§ 3. Caveant christifideles omnes, ne ea, de quibus in
§ 1, emendo, vendendo, legendo vel cum aliis communicando sibi aliisve damnum
spirituale inferant.
Can. 666 -
§ 1. Opus intellectuale auctoris sub tutela iuris est sive, quatenus manifestat
personalitatem illius, sive, quatenus fons est iurium patrimonialium.
§ 2. Sub tutela iuris sunt textus legum et actorum officialium cuiuscumque
auctoritatis ecclesiasticae atque eorum collectiones authenticae; ideoque ea
iterum edere non licet nisi impetrata eiusdem vel auctoritatis superioris
licentia et servatis condicionibus ab eadem praescriptis.
§ 3. Iure particulari uniuscuiusque Ecclesiae sui iuris normae magis
determinatae de hac re ferantur servatis praescriptis iuris civilis circa iura
auctoris.
TITULUS XVl DE CULTU DIVINO ET PRAESERTIM DE
SACRAMENTIS
Can. 667 - Per sacramenta, quae Ecclesia dispensare tenetur, ut sub signo
visibili mysteria Christi communicet, Dominus noster Iesus Christus homines in
virtute Spiritus Sancti sanctificat, ut singulari modo Dei Patris veri
adoratores fiant, eosque sibi ipsi et Ecclesiae, suo Corpori, inserit; quare
christifideles omnes, praesertim vero ministri sacri, eisdem sacramentis
religiose celebrandis et suscipiendis praescripta Ecclesiae diligenter servent.
Can. 668 -
§ 1. Cultus divinus, si defertur nomine Ecclesiae a personis legitime ad hoc
deputatis et per actus ab auctoritate ecclesiastica approbatos, dicitur publicus;
secus privatus.
§ 2. Ad cultus divini publici ordinationem auctoritas competens ea est, de qua
in can. 657, firmo can. 199,
§ 1; nemo alius quidquam ab hac auctoritate statutis addat, ab eis demat aut
eadem mutet.
Can. 669 - Cum sacramenta eadem sint pro universa Ecclesia et ad divinum
depositum pertineant, solius supremae Ecclesiae auctoritatis est approbare vel
definire, quae ad eorum validitatem sunt requisita.
Can. 670 -
§ 1. Christifideles catholici iusta de causa adesse possunt cultui divino
aliorum christianorum et in eo partem habere servatis eis, quae habita ratione
gradus communionis cum Ecclesia catholica ab Episcopo eparchiali aut ab
auctoritate superiore statuta sunt.
§ 2. Si christianis acatholicis desunt loca, in quibus cultum divinum digne
celebrent, Episcopus eparchialis usum aedificii catholici vel coemeterii vel
ecclesiae concedere potest ad normam iuris particularis propriae Ecclesiae sui
iuris.
Can. 671 -
§ 1. Ministri catholici sacramenta licite solis christifidelibus catholicis
ministrant, qui pariter eadem a solis ministris catholicis licite suscipiunt.
§ 2. Si vero necessitas id postulat aut vera spiritualis utilitas id suadet et
dummodo periculum vitetur erroris vel indifferentismi licet, christifidelibus
catholicis, quibus physice aut moraliter impossibile est accedere ad ministrum
catholicum, sacramenta paenitentiae, Eucharistiae et unctionis infirmorum
suscipere a ministris acatholicis, in quorum Ecclesiis valida exsistunt
praedicta sacramenta.
§ 3. Item ministri catholici licite sacramenta paenitentiae, Eucharistiae et
unctionis infirmorum ministrant christifidelibus Ecclesiarum orientalium, quae
plenam communionem cum Ecclesia catholica non habent, si sua sponte id petunt et
rite sunt dipositi; quod etiam valet circa christifideles aliarum Ecclesiarum,
quae iudicio Sedis Apostolicae, ad sacramenta quod attinet, in pari condicione
ac praedictae Ecclesiae orientales versantur.
§ 4. Si vero adest periculum mortis aut de iudicio Episcopi eparchialis aut
Synodi Episcoporum Ecclesiae patriarchalis vel Consilii Hierarcharum alia urget
gravis necessitas, ministri catholici licite eadem sacramenta ministrant ceteris
quoque christianis plenam communionem cum Ecclesia catholica non habentibus, qui
ad ministrum propriae Communitatis ecclesialis accedere non possunt atque sua
sponte id petunt, dummodo circa eadem sacramenta fidem manifestent fidei
Ecclesiae catholicae consentaneam et rite sint dispositi.
§ 5. Pro casibus, de quibus in
§
§ 2, 3 et 4, normae iuris particularis ne ferantur nisi post consultationem cum
auctoritate competenti saltem locali Ecclesiae vel Communitatis ecclesialis
acatholicae, cuius interest.
Can. 672 -
§ 1. Sacramenta baptismi, chrismationis sancti myri et sacrae ordinationis
iterari non possunt.
§ 2. Si vero prudens dubium exsistit, num re vera aut num valide celebrata sint,
dubio quidem post seriam investigationem permanente sub condicione ministrentur.
Can. 673 - Celebratio sacramentorum, imprimis Divinae Liturgiae, utpote actio
Ecclesiae, quatenus fieri potest, cum actuosa participatione christifidelium
fiat.
Can. 674 -
§ 1. In sacramentis celebrandis accurate serventur ea, quae in libris liturgicis
continentur.
§ 2. Minister sacramenta celebret secundum praescripta liturgica propriae
Ecclesiae sui iuris, nisi aliud iure statuitur vel ipse specialem facultatem a
Sede Apostolica obtinuit.
CAPUT I DE BAPTISMO
Can. 675 -
§ 1. In baptismo homo per lavacrum aquae naturalis cum invocatione nominis Dei
Patris et Filii et Spiritus Sancti a peccato liberatur, ad vitam novam
regeneratur, Christum induit et Ecclesiae, quae eius Corpus est, incorporatur.
§ 2. Tantummodo baptismo in re suscepto homo fit capax ceterorum sacramentorum.
Can. 676 - In casu necessitatis urgentis ministrari licet baptismum ea
tantum ponendo, quae sunt ad validitatem necessaria.
Can. 677 -
§ 1. Baptismus ministratur ordinarie a sacerdote; sed eius ministratio competit
salvo iure particulari parocho proprio baptizandi aliive sacerdoti de eiusdem
parochi vel Hierarchae loci licentia, quae gravi de causa legitime praesumitur.
§ 2. In casu autem necessitatis baptismum ministrare licet diacono aut eo
absente vel impedito alii clerico, sodali instituti vitae consecratae vel
cuilibet alii christifideli; patri vero vel matri, si alius, qui baptizandi
modum novit, praesto non est. Can. 678 -
§ 1. In alieno territorio nemini licet sine debita licentia baptismum
ministrare; haec vero licentia a parocho diversae Ecclesiae sui iuris denegari
non potest sacerdoti Ecclesiae sui iuris, cui baptizandus ascribendus est.
§ 2. In locis, ubi non pauci degunt christifideles parochum Ecclesiae sui iuris,
cui ascripti sunt, non habentes, Episcopus eparchialis presbyterum eiusdem
Ecclesiae designet, si fieri potest, qui baptismum ministret.
Can. 679 - Baptismi suscipiendi capax est omnis et solus homo nondum
baptizatus.
Can. 680 - Foetus abortivus, si vivit et si id fieri potest, baptizetur.
Can. 681 -
§ 1. Ut infans licite baptizetur, oportet: 1° spes habeatur fundata eum in fide
Erclesiae catholicae educatum iri firma
§ 5; 2° parentes, saltem eorum unus, aut is, qui legitime eorundem locum tenet,
consentiant.
§ 2. Infans expositus et inventus, nisi de eiusdem baptismo certe constat,
baptizetur.
§ 3. Rationis usu ab infantia destituti baptizandi sunt ut infantes.
§ 4 Infans sive parentum catholicornm sive etiam acatholicorum, qui in eo
versatur vitae discrimine, ut prudenter praevideatur moriturus, antequam usum
rationis attingit, licite baptizatur.
§ 5. Infans christianorum acatholicorum licite baptizatur, si parentes aut unus
saltem eorum aut is, qui legitime eorundem locum tenet, id petunt et si eis
physice aut moraliter impossibile est accedere ad ministrum proprium.
Can. 682 -
§ 1. Ut infantia egressus baptizari possit, requiritur, ut voluntatem suam
baptismum suscipiendi manifestet, sufficienter in veritatibus fidei sit
instructus et in vita christiana probatus; admoneatur etiam, ut de peccatis suis
doleat.
§ 2. Infantia egressus, qui in periculo mortis versatur, baptizari potest, si
quam de praecipuis veritatibus fidei habet cognitionem et quovis modo
intentionem suam baptismum suscipiendi manifestavit.
Can. 683 - Baptismus celebrari debet secundum praescripta liturgica
Ecclesiae sui iuris, cui ad normam iuris baptizandus ascribendus est.
Can. 684 -
§ 1. Ex vetustissimo Ecclesiarum more baptizandus unum saltem habeat patrinum.
§ 2. Patrini ex suscepto munere est baptizando, qui infantia egressus est, in
initiatione christiana astare vel baptizandum infantem praesentare atque operam
dare, ut baptizatus vitam christianam baptismo congruam ducat et obligationes
cum eo cohaerentes fideliter impleat.
Can. 685 -
§ 1. Ut quis patrini munere valide fungatur, requiritur, ut: 1° sit tribus
sacramentis baptismi, chrismationis sancti myri et Eucharistiae initiatus; 2° ad
Ecclesiam catholicam pertineat firma
§ 3; 3° intentionem id munus gerendi habeat; 4° sit ab ipso baptizando aut eius
parentibus vel tutoribus aut, si desunt, a ministro designatus; 5° non sit pater
aut mater aut coniux baptizandi; 6° non sit poena excommunicationis, etiam
minoris, suspensionis, depositionis vel privationis iuris patrini munus gerendi
punitus.
§ 2. Ut quis patrini munere licite fungatur, insuper requiritur, ut aetatem iure
particulari requisitam habeat atque vitam ducat fidei et muneri suscipiendo
congruam.
§ 3. Iusta de causa licet admittere christifidelem alicuius Ecclesiae orientalis
acatholicae ad munus patrini, sed semper simul cum patrino catholico.
Can. 686 -
§ 1. Parentes obligatione tenentur, ut infans quam primum secundum legitimam
consuetudinem baptizetur.
§ 2. Curet parochus, ut infantis baptizandi parentes itemque, qui munus patrini
sunt suscepturi, de significatione huius sacramenti deque obligationibus cum eo
cohaerentibus congrue edoceantur et ad celebrationem sacramenti apte
praeparentur.
Can. 687 -
§ 1. Baptismus extra casum necessitatis in ecclesia paroeciali celebrandus est
salvis legitimis consuetudinibus.
§ 2. In domibus autem privatis baptismus ministrari potest ad normam iuris
particularis vel de Hierarchae loci licentia. Can. 688 - Qui baptismum ministrat,
curet, ut, nisi adest patrinus, habeatur saltem testis, a quo celebratio
baptismi probari potest.
Can. 689 -
§ 1. Parochus loci, ubi baptismus celebratur, debet nomina baptizatorum mentione
facta de ministro, parentibus ac patrinis necnon, si assunt, testibus, de loco
ac die baptismi, in librum baptizatorum sedulo et sine mora referre, simul
indicatis loco nativitatis necnon Ecclesia sui iuris, cui baptizati ascribuntur.
§ 2. Si de filio agitur ex matre non nupta nato, nomen matris inserendum est, si
publice de eius maternitate constat aut mater sua sponte scripto vel coram
duobus testibus id petit; item nomen patris inserendum est, si eius paternitas
probatur aliquo documento publico aut ipsius declaratione coram parocho et
duobus testibus facta; in ceteris casibus inscribatur nomem baptizati nulla
indicatione de patris aut parentum nomine facta.
§ 3. Si de filio adoptivo agitur, inscribantur nomina adoptantium necnon, saltem
si ita fit in actu civili regionis, parentum naturalium ad normam
§
§ 1 et 2 attento iure particulari.
Can. 690 - Si baptismus nec a parocho nec eo praesente ministratus est,
minister de re certiorem facere debet parochum loci.
Can. 691 - Ad baptismum probandum, si nemini fit praeiudicium, sufficit
declaratio unius testis omni eaxceptione maioris aut declaratio ipsius baptizati
argumentis indubiis fundata, praesertim si ipse infantia egressus baptismum
suscepit.
CAPUT II DE CHRISMATIONE SANCTI MYRI
Can. 692 - Oportet eos, qui baptizati sunt, sancto myro chrismari, ut
sigillo doni Spiritus Sancti signati aptiores testes atque coaedificatores Regni
Christi efficiantur.
Can. 693 - Sanctum myrum, quod ex oleo olivarum aut aliarum plantarum et
ex aromatibus constat, a solo Episcopo conficitur salvo iure particulari,
secundum quod haec potestas Patriarchae reservatur. Can. 694 - Ex Ecclesiarum
orientalium traditione chrirsmatio sancti myri sive coniunctim cum baptismo sive
separatim ministratur a presbytero.
Can. 695 -
§ 1. Chrismatio sancti myri ministrari debet coniunctim cum baptismo, salvo casu
verae necessitatis, in quo tamen curandum est, ut quam primum ministretur.
§ 2. Si celebratio chrismationis sancti myri non fit simul cum baptismo,
minister tenetur de ea certiorem facere parochum loci, ubi baptismus ministratus
est.
Can. 696 -
§ 1. Omnes presbyteri Ecclesiarum orientalium chrismationem sancti myri sive
coniunctim cum baptismo sive separatim valide ministrare possunt omnibus
christifidelibus cuiusque Ecclesiae sui iuris, etiam Ecclesiae latinae.
§ 2. Christifideles Ecclesiarum orientalium chrismationem sancti myri valide
suscipere possunt etiam a presbyteris Ecclesiae latinae secundum facultates,
quibus praediti sunt.
§ 3. Quivis presbyter solis christifidelibus propriae Ecclesiae sui iuris
chrismationem sancti myri licite ministrat; quod vero ad christifideles aliarum
Ecclesiarum sui iuris attinet, hoc licite fit, si agitur de propriis subditis,
de eis, quos ex alio titulo legitime baptizat, vel de eis, qui in periculo
mortis versantur, et salvis semper conventionibus hac in re inter Ecclesias sui
iuris initis.
Can. 697 - Initiatio sacramentalis in mysterium salutis susceptione
Divinae Eucharistiae perficitur, ideoque Divina Eucharistia post baptismum et
chrismationem sancti myri christifideli ministretur quam primum secundum normam
iuris particularis propriae Ecclesiae sui iuris.
CAPUT III DE DIVINA EUCHARISTIA
Can. 698 - In Divina Liturgia per ministerium sacerdotis in persona
Christi super oblationem Ecclesiae agentis perpetuatur virtute Spiritus Sancti,
quod ipse fecit in novissima Cena Dominus Jesus, qui discipulis dedit Corpus
Suum in Cruce pro nobis offerendum Sanguinemque Suum pro nobis effundendum,
verum mysticumque instaurans sacrificium, quo cruentum illud Crucis sacrificium
cum gratiarum actione commemoratur, actuatur et ab Ecclesia participatur tum
oblatione tum communione ad significandam et perficiendam unitatem populi Dei in
aedificationem Corporis Sui, quod est Ecclesia. Can. 699 -
§ 1. Potestatem celebrandi Divinam Liturgiam habent soli Episcopi et presbyteri.
§. 2 Diaconi cum Episcopis et presbyteris proprio ministerio secundum
praescripta librorum liturgicorum in celebratione Divinae Liturgiae artiorem
partem habent.
§ 3. Ceteri christifideles virtute baptismi atque chrismationis sancti myri in
celebrationem Divinae Liturgiae concurrentes modo in libris liturgicis vel iure
particulari determinato in Sacrificio Christi actuose participant et quidem
plenius, si ex eodem Sacrificio Corpus et Sanguinem Domini sumunt.
Can. 700 -
§ 1. Quod ad modum Divinam Liturgiam celebrandi spectat, utrum singillatim an in
concelebratione facienda sit, prae oculis habeantur imprimis pastorales
christifidelium necessitates.
§ 2. Si tamen fieri potest, Divinam Liturgiam presbyteri una cum Episcopo
praeside aut cum alio presbytero celebrent, cum ita opportune unitas sacerdotii
ac sacrificii manifestetur; integrum tamen manet ius uniuscuiusque sacerdotis
Divinam Litnrgiam singillatim celebrandi, non autem eodem tempore, quo in eadem
ecclesia concelebratio habetur.
Can. 701 - Concelebratio inter Episcopos et presbyteros diversarum
Erclesiarum sui iuris iusta de causa praesertim caritatem fovendi atque unionem
inter Ecclesias manifestandi gratia de Episcopi eparchialis licentia fieri
potest omnibus praescripta librorum liturgicorum primi celebrantis sequentibus,
remoto duolibet syncretismo liturgico et retentis optabiliter vestibus
liturgicis et insignibus propriae Ecclesiae sui iuris.
Can. 702 - Sacerdotes catholici vetiti sunt una cum sacerdotibus vel
ministris acatholicis Divinam Liturgiam concelebrare.
Can. 703 -
§ 1. Sacerdos extraneus ad celebrandam Divinam Liturgiam non admittatur, nisi
rectori ecclesiae litteras commendatitias sui Hierarchae exhibet aut alio modo
ipsi rectori de eius probitate satis constat.
§ 2. Integrum est Episcopo eparchiali hac de re normas magis determinatas ferre
ab omnibus sacerdotibus, etiam quomodocumque exemptis, servandas.
Can. 704 - Divina Liturgia omnibus diebus laudabiliter celebrari potest
exceptis eis, qui secundum praescripta librorum liturgicorum Ecclesiae sui iuris,
cui sacerdos ascriptus est, excluduntur. Can. 705 -
§ 1. Sacerdos catholicus Divinam Liturgiam celebrare potest super altare
cuiusvis Ecclesiae catholicae.
§ 2. Ut sacerdos Divinam Liturgiam in ecclesia acatholicorum celebrare possit,
licentia eget Hierarchae loci.
Can. 706 - In Divina Liturgia sacra dona, quae offeruntur, sunt panis
mere triticeus recenter confectus ita, ut nullum sit periculum corruptionis, et
vinum naturale de genimine vitis non corruptum.
Can. 707 -
§ 1. Circa panis eucharistici confectionem, preces a sacerdotibus ante
celebrationem Divinae Liturgiae persolvendas, ieiunium eucharisticum servandum,
vestes liturgicas, tempus et locum celebrationis et huiusmodi iure particulari
uniuscuiusque Ecclesiae sui iuris normae accurate statui debent.
§ 2. Remota christifidelium admiratione licet uti vestibus liturgicis et pane
alterius Ecclesiae sui iuris, si vestes liturgicae et panis propriae Ecclesiae
sui iuris praesto non sunt.
Can. 708 - Curent Hierarchae loci ac parochi, ut omni diligentia
christifideles instruantur de obligatione Divinam Eucharistiam suscipiendi in
periculo mortis necnon temporibus a laudabilissima traditione vel iure
particulari propriae Ecclesiae sui iuris statutis, praesertim vero tempore
Paschali, in quo Christus Dominus eucharistica mysteria tradidit.
Can. 709 -
§ 1. Divinam Eucharistiam distribuit sacerdos vel iure particulari propriae
Ecclesiae sui iuris ita ferente etiam diaconus.
§ 2. Integrum est Synodo Episcoporum Ecclesiae patriarchalis vel Consilio
Hierarcharum opportunas normas statuere, secundum quas etiam alii christifideles
Divinam Eucharistiam distribuere possunt.
Can. 710 - Circa infantium in Divina Eucharistia participationem post
baptismum et chrismationem sancti myri serventur opportunis adhibitis cautelis
praescripta librorum liturgicorum propriae Ecclesiae sui iuris.
Can. 711 - Qui peccati gravis sibi conscius est, Divinam Liturgiam ne
celebret neque Divinam Eucharistiam suscipiat, nisi adest gravis ratio et deest
opportunitas sacramentum paenitentiae suscipiendi; quo in casu elicere debet
actum perfectae contritionis, qui includit propositum quam primum ad hoc
sacramentum accedendi.
Can. 712 - Arcendi sunt a susceptione Divinae Eucharistiae publice
indigni.
Can. 713 -
§ 1. Divina Eucharistia distribuenda est in celebratione Divinae Liturgiae, nisi
iusta causa aliud suadet.
§ 2. Circa praeparationem participationis Divinae Eucharistiae per ieinnium,
preces aliaque opera christifideles fideliter normas Ecclesiae sui iuris, cui
ascripti sunt, servent non solum intra fines territorii eiusdem Ecclesiae, sed,
quatenus fieri potest, ubique terrarum.
Can. 714 -
§ 1. In ecclesiis, ubi cultus divinus publicus et saltem aliquoties in mense
Divina Liturgia celebratur, Divina Eucharistia custodiatur praesertim pro
infirmis, praescriptis librorum liturgicorum propriae Ecclesiae sui iuris
fideliter servatis, atque summa reverentia a christifidelibus adoretur.
§ 2. Custodia Divinae Eucharistiae subest vigilantiae ac moderamini Hierarchae
loci.
Can. 715 -
§ 1. Sacerdotibus licet oblationes recipere, quas christifideles secundum
probatum Ecclesiae morem pro celebratione Divinae Liturgiae ad proprias
intentiones ipsis offerunt.
§. 2. Licet etiam, si ita fert legitima consuetudo, oblationes recipere pro
Liturgia Praesanctificatorum et pro commemorationibus in Divina Liturgia.
Can. 716 - Firmo can. 1013 enixe commendatur, ut Episcopi eparchiales,
quatenus fieri potest, praxim introducant, secundum quam solum eae oblationes
occasione Divinae Liturgiae recipiantur, quas christifideles sua sponte offerunt;
singuli vero sacerdotes libenter etiam sine ulla oblatione Divinam Liturgiam ad
intentionem christifidelium praecipue egentium celebrent. Can. 717 - Sacerdotes,
si oblationes ad Divinam Liturgiam celebrandam a christifidelibus alterius
Ecclesiae sui iuris accipiunt, gravi obligatione tenentur de his oblationibus
servandi normas illius Ecclesiae, nisi aliud constat ex parte offerentis.
CAPUT IV DE SACRAMENTO PAENITENTIAE
Can. 718 - In sacramento paenitentiae christifideles, qui, peccatis post
baptismum commissis, ad Deum a Spiritu Sancto ducti corde convertuntur et dolore
de peccatis moti propositum novae vitae ineunt, per ministerium sacerdotis,
facta ipsi confessione et dignae satisfactionis acceptatione, veniam a Deo
obtinent simulque cum Ecclesia, quam peccando vulneraverunt, reconciliantur; quo
modo hoc sacramentum quam maxime ad vitam christianam fovendam confert et ad
Divinam Eucharistiam suscipiendam disponit.
Can. 719 - Qui gravis peccati sibi conscius est, quam primum fieri potest,
sacramentum paenitentiae suscipiat; omnibus vero christifidelibus enixe
commendatur, ut frequenter et praesertim temporibus ieiunii et paenitentiae in
propria Ecelesia sui iuris servandis hoc sacramentum suscipiant.
Can. 720 -
§ 1. Individualis et integra confessio atque absolutio solum constituunt modum
ordinarium, quo christifidelis peccati gravis sibi conscius cum Deo et Ecclesia
reconciliatur; sola impossibilitas physica vel moralis ab huiusmodi confessione
excusat, quo in casu aliis quoque modis reconciliatio haberi potest.
§ 2. Absolutio pluribus simul paenitentibus sine praevia individuali confessione
generali modo impertiri non potest, nisi: 1° imminet periculum mortis et tempus
non suppetit sacerdoti vel sacerdotibus ad ministrandum sarramentum paenitentiae
singulis paenitentibus; 2° est gravis necessitas, videlicet si attento
paenitentium numero sacerdotum copia praesto non est ad ministrandum singulis
paenitentibus sacramentum paenitentiae intra congruum tempus ita, ut sine
propria culpa gratia sacramentali aut susceptione Divinae Eucharistiae diu
carere cogantur; necessitas vero non censetur sufficiens, cum confessarii
praesto esse non possunt ratione solius magni concursus paenitentium, qualis
haberi potest in magna aliqua sollemnitate aut peregrinatione.
§ 3. Decernere num detur talis gravis necessitas, competit Episcopo eparchiali,
qui collatis consiliis cum Patriarchis et Episcopis eparchialibus aliarum
Ecclesiarum sui iuris in eodem territorio potestatem suam exercentibus casus
talis necessitatis etiam generalibus praescriptis determinare potest. Can. 721 -
§ 1. Ut christifidelis sacramentali absolutione una simul pluribus data frui
possit, requiritur non solum, ut sit rite dispositus, sed etiam ut simul sibi
proponat singillatim debito tempore confiteri peccata gravia, quae in praesens
ita confiteri non potest.
§ 2. Christifideles, quatenus fieri potest, de his requisitis edoceantur et
praeterea, etiam in casu periculi mortis, exhortentur ut actum, contritionis
unusquisque eliciat.
Can. 722 -
§ 1. Sacramentum paenitentiae a solo sacerdote ministratur.
§ 2. Episcopi omnes ubique terrarum sacramentum paenitentiae ipso iure
ministrare possunt, nisi, ad liceitatem quod spectat, Episcopus eparchialis in
casu speciali expresse renuit.
§ 3. Presbyteri vero ut valide agant, debent praeterea esse praediti facultate
sacramentum paenitentiae ministrandi, quae facultas confertur sive ipso iure
sive speciali collatione ab auctoritate competenti facta.
§ 4. Presbyteri, qui facultate sacramentum paenitentiae ministrandi praediti
sunt vi officii vel vi collationis Hierarchae loci eparchiae, cui ascripti sunt
aut in qua domicilium habent, sacramentum paenitentiae valide ministrare possunt
ubique terrarum quibuslibet christifidelibus, nisi quis Hierarcha loci in casu
speciali expresse renuit; eadem facultate licite utuntur servatis normis ab
Episcopo eparchiali latis necnon de licentia saltem praesumpta rectoris
ecclesiae vel, si de domo instituti vitae consecratae agitur, Superioris.
Can. 723 -
§ 1. Vi officii pro sua quisque dicione facultate sacramentum paenitentiae
ministrandi praeditus est praeter Hierarcham loci etiam parochus aliusque, qui
loco parochi est.
§ 2. Vi officii facultate sacramentum paenitentiae ministrandi praeditus est
etiam omnis Snperior instituti religiosi vel societatis vitae communis ad instar
religiosorum iuris pontificii vel patriarchalis, si sacerdos est, erga sodales
proprii instituti necnon erga illos, qui diu noctuque in eius domo degunt.
Can. 724 -
§ 1. Soli Hierarchae loci competit facultatem sacramentum paenitentiae
quibuslibet christifidelibus ministrandi speciali collatione conferre
presbyteris quibuscumque.
§ 2. Superior instituti vitae consecratae, dummodo potestate regiminis
exsecutiva praeditus sit, facultatem, de qua in can. 723,
§ 2, conferre potest ad normam typici vel statutorum cuilibet presbytero. Can.
725 - Omnis sacerdos quoslibet paenitentes in periculo mortis versantes valide
et licite absolvere potest a quibusvis peccatis, etsi praesens est alius
sacerdos facultate sacramentum paenitentiae ministrandi praeditus. Can. 726 -
§ 1. Facultas sacramentum paenitentiae ministrandi ne revocetur nisi gravi de
causa.
§ 2. Revocata facultate sacramentum paenitentiae ministrandi collata ab
Hierarcha, de quo in can. 722,
§ 4, presbyter eandem amittit ubique terrarum; revocata autem ab alia
auctoritate competenti eandem amittit in dicione revocantis tantum.
§ 3. Praeterquam revocatione facultas sacramentum paenitentiae ministrandi, de
qua in can. 722,
§ 4, cessat amissione officii, ascriptionis eparchiae vel domicilii.
Can. 727 - In nonnullis casibus ad salutem animarum providendam
opportunum esse potest facultatem a peccatis absolvendi limitare atque
determinatae auctoritati reservare; hoc tamen fieri non potest nisi de consensu
Synodi Episcoporum Ecclesiae patriarchalis vel Consilii Hierarcharum vel Sedis
Apostolicae. Can. 728 -
§ 1. Sedi Apostolicae reservatur absolvere a sequentibus peccatis: 1° directae
violationis sigilli sacramentalis; 2° absolutionis complicis in peccato contra
castitatem.
§ 2. Episcopo eparchiali vero reservatur absolvere a peccato procurationis
abortus effectu secuto.
Can. 729 - Quaevis reservatio absolutionis a peccato omni vi caret: 1° si
confessionem peragit aegrotus, qui domo egredi non potest, vel sponsus
matrimonii celebrandi causa; 2° si de prudenti iudicio confessarii absolvendi
facultas ab auctoritate competenti peti non potest sine gravi paenitentis
incommodo vel sine periculo violationis sigilli sacramentalis; 3° extra fines
territorii, in quo auctoritas reservans potestatem exercet. Can. 730 - Absolutio
complicis in peccato contra castitatem invalida est praeterquam in periculo
mortis.
Can. 731 - Qui confitetur se falso confessarium innocentem apud
auctoritatem ecclesiasticam denuntiavisse de delicto sollicitationis ad peccatum
contra castitatem, ne absolvatur, nisi antea falsam denuntiationem formaliter
retractavit et paratus est damna, si quae habentur, reparare. Can. 732 -
§ 1. Pro qualitate, gravitate et numero peccatorum, habita ratione paenitentis
condicionis necnon eiusdem ad conversionem dispositionis, confessarius
convenientem morbo afferat medicinam opportuna opera paenitentiae imponens.
§ 2. Meminerit sacerdos se divinae iustitiae et misericordiae ministrum a Deo
constitutum esse; tamquam pater spiritualis etiam opportuna consilia praebeat,
ut quis progredi possit in sua vocatione ad sanctitatem. Can. 733 -
§ 1. Sacramentale sigillum inviolabile est; quare caveat diligenter confessarius,
ne verbo aut signo aut alio quovis modo et quavis de causa prodat aliquatenus
paenitentem.
§ 2. Obligatione secretum servandi tenentur quoque interpres, si datur, necnon
omnes alii, ad quos ex confessione notitia peccatorum quoquo modo pervenit.
Can. 734 -
§ 1. Omnino confessario prohibetur scientiae ex confessione acquisitae usus cum
paenitentis gravamine, etiam quovis revelationis periculo excluso.
§ 2. Qui in auctoritate est constitutus, notitia, quam de peccatis in
confessione quovis tempore excepta habet, ad externum regimen nullo modo uti
debet.
§ 3. Moderatores instituti educationis sacramentum paenitentiae suis alumnis
ordinarie ne ministrent.
Can. 735 -
§ 1. Omnis, cui cura animarum vi muneris est demandata, gravi tenetur
obligatione providendi, ut sacramentum paenitentiae ministretur christifidelibus
sibi commissis, qui opportune id petunt, eisdemque occasio praebeatur accedendi
ad confessionem individualem diebus ac horis in eorum commodum statutis.
§ 2. Urgente neressitate omnis sacerdos, qui facultate sacramentum paenitentiae
ministrandi praeditus est, in periculo mortis vero etiam quilibet alius sacerdos,
hoc sacramentum ministrare debet.
Can. 736 -
§ 1. Locus proprius sacramentum paenitentiae celebrandi est ecclesia salvo iure
particulari.
§ 2. Ob infirmitatem vel alia iusta de causa hoc sacramentum celebrari potest
etiam extra locum proprium.
CAPUT V DE UNCTIONE INFIRMORUM
Can. 737 -
§ 1. Sacramentali unctione infirmorum a sacerdote cum oratione peracta
christifideles morbo gravi affecti cordeque contriti gratiam percipiunt, qua spe
aeterni praemii roborati et a peccatis soluti ad emendationem vitae disponuntur
et ad infirmitatem superandam patienterve sufferendam adiuvantur.
§ 2. In Ecclesiis, in quibus mos est, ut sacramentum unctionis infirmorum a
pluribus sacerdotibus simul ministretur, curandum est, ut, quatenus fieri potest,
hic mos servetur.
Can. 738 - Christifideles unctionem infirmorum libenter suscipiant,
quandocumque graviter aegrotant; curent autem pastores animarum et infirmorum
propinqui, ut tempore opportuno hoc sacramento infirmi subleventur.
Can. 739 -
§ 1. Unctionem infirmorum valide ministrant omnes et soli sacerdotes.
§ 2. Unctionem infirmorum ministrare pertinet ad parochum, vicarium paroecialem
atque omnes alios sacerdotes circa illos, quorum cura eis ex officio commissa
est; de licentia saltem praesumpta praedictorum quilibet sacerdos hoc
sacramentum licite ministrare potest, in casu necessitatis vero etiam debet.
Can. 740 - Christifideles graviter aegrotantes, qui sensus vel usum
rationis amiserunt, praesumuntur velle sibi hoc sacramentum ministrari in
periculo mortis vel etiam ad iudicium sacerdotis alio tempore.
Can. 741 - Oleum in sacramento unctionis infirmorum adhibendum debet esse
benedictum et quidem, nisi aliud fert ius particulare propriae Ecclesiae sui
iuris, ab ipso sacerdote, qui sacramentum ministrat. Can. 742 - Unctiones verbis,
ordine et modo praescriptis in libris liturgicis accurate peragantur; in casu
tamen necessitatis suf'ficit una unctio cum propria formula.
CAPUT VI DE SACRA ORDINATIONE
Can. 743 - Per sacramentalem ordinationem ab Episcopo peractam Spiritus
Sancti operante virtute ministri sacri constituuntur, qui munere et potestate a
Christo Domino Apostolis suis concreditis adaugentur et in variis gradibus
fruuntur Evangelium annuntiandi, populum Dei pascendi et sanctificandi.
Art. I DE SACRAE ORDINATIONIS MINISTRO
Can. 744 - Solus Episcopus sacram ordinationem valide ministrat manuum
impositione et oratione ab Ecclesia praescripta.
Can. 745 - Ordinatio episcopalis reservatur ad normam iuris Romano
Pontifici, Patriarchae vel Metropolitae ita, ut nulli Episcopo liceat quemquam
ordinare Episcopum, nisi antea constat de legitimo mandato.
Can. 746 -
§ 1. Episcopus ordinetur ab Episcopis tribus excepto casu extremae necessitatis.
§ 2. Episcopus secundus et tertius, si adesse non possunt Episcopi eiusdem
Ecclesiae sui iuris ac primus Episcopus ordinans, possunt esse alterius
Ecclesiae sui iuris. Can. 747 - Candidatus ad diaconatum vel presbyteratum a
proprio Episcopo eparchiali ordinetur aut ab alio Episcopo cum legitimis
litteris dimissoriis. Can. 748 -
§ 1. Episcopus eparchialis proprius, quod attinet ad sacram ordinationem eius,
qui alicui eparchiae ascribatur, est Episcopus eparchiae, in qua candidatus
habet domicilium, aut eparchiae, pro cuius servitio candidatus se devovere velle
scripto declaravit; quod attinet ad sacram ordinationem eius, qui alicui
eparchiae iam est ascriptus, est Episcopus illius eparchiae.
§ 2. Candidatum sibi subditum alii Ecclesiae sui iuris ascriptum Episcopus
eparchialis ordinare non potest nisi de licentia Sedis Apostolicae; si vero de
candidato agitur, qui Ecclesiae patriarchali ascriptus est et intra fines
territorii eiusdem Ecclesiae domicilium vel quasidomicilium habet, hanc
licentiam etiam Patriarcha concedere potest.
Can. 749 - In aliena eparchia Episcopus prohibetur sacram ordinationem
celebrare sine licentia Episcopi eparchialis, nisi ius particulare Ecclesiae
patriarchalis, ad Patriarcham quod attinet, aliud statuit.
Can. 750 -
§ 1. Litteras dimissorias firmis cann. 472, 537 et 560,
§ 1 dare possunt: 1° Episcopus eparchialis proprius; 2° Administrator Ecclesiae
patriarchalis atque de consensu collegii consultorum eparchialium Administrator
eparchiae.
§ 2. Administrator Ecclesiae patriarchalis litteras dimissorias ne concedat eis,
qui a Patriarcha reiecti sunt, nec Administrator eparchiae eis, qui ab Episcopo
eparchiali reiecti sunt.
Can. 751 - Litterae dimissoriae ne concedantur nisi habitis antea omnibus
testimoniis, quae iure exiguntur. Can. 752 - Litterae dimissoriae mitti possunt
ab Episcopo eparchiali proprio ad quemlibet eiusdem Ecclesiae sui iuris
Episcopum, non autem ad Episcopum alterius Ecclesiae ac ordinandus, nisi de
licentia eorum, de quibus in can. 748,
§ 2.
Can. 753 - Litterae dimissoriae ab ipso concedente aut ab eius successore
limitibus circumscribi aut revocari possunt, sed semel concessae non
exstinguuntur resoluto iure concedentis.
Art. II DE SACRAE ORDINATIONIS SUBIECTO
Can. 754 - Sacram ordinationem valide suscipere potest solus vir
baptizatus. Can. 755 - Episcopus eparchialis et Superior maior nonnisi
gravissima de causa, etsi occulta, diacono sibi subdito ad presbyteratum
destinato ascensum ad ipsum presbyteratum prohibere possunt salvo iure recursus
ad normam iuris.
Can. 756 - Non licet aliquem quovis modo qualibet de causa ad ordines
sacros suscipiendos cogere vel ad normam iuris idoneum ab eisdem suscipiendis
avertere.
Can. 757 - Is, qui superiorem ordinem sacrum suscipere recusat, non
potest prohiberi a suscepti ordinis sacri exercitio, nisi impedimento canonico
detinetur aliave gravis de iudicio Episcopi eparchialis vel Superioris maioris
obest causa.
1° De requisitis in candidatis ad sacram ordinationem
Can. 758 -
§ 1. Ut quis licite ordinari possit, requiruntur: 1° chrismationis sancti myri
susceptio; 2° mores atque qualitates physicae et psychicae ordini sacro
suscipiendo congruentes; 3° aetas iure praescripta; 4° debita scientia; 5°
ordinum inferiorum susceptio ad normam iuris particularis propriae Ecclesiae sui
iuris; 6° interstitiorum iure particulari praescriptorum observatio.
§ 2. Requiritur praeterea, ne candidatus impeditus sit ad normam can. 762.
§ 3. Circa coniugatos ad ordines sacros admittendos servetur ius particulare
propriae Ecclesiae sui iuris vel normae speciales a Sede Apostolica statutae.
Can. 759 -
§ 1. Aetas praescripta ad diaconatum est vicesimus tertius annus expletus, ad
presbyteratum vicesimus quartus expletus firmo iure particulari propriae
Ecclesiae sui iuris provectiorem aetatem exigente.
§ 2. Dispensatio ultra annum ab aetate iure communi praescripta reservatur
Patriarchae, si de candidato agitur, qui domicilium vel quasi-domicilium intra
fines territorii Ecclesiae patriarchalis habet; secus Sedi Apostolicae.
Can. 760 -
§ 1. Diaconum ordinare licet tantum post feliciter expletum quartum curriculi
studiorum philosophico-theologicorum annum, nisi Synodus Episcoporum Ecclesiae
patriarchalis vel Consilium Hierarcharum aliud statuit.
§ 2. Si vero de candidato ad sacerdotium non destinato agitur, eum diaconum
ordinare licet tantum post feliciter expletum tertium annum studiorum, de quibus
in can. 354; si vero forte in posterum ad sacerdotium admittitur, antea studia
theologica opportune complere debet.
Can. 761 - Candidatus ad ordinem diaconatus vel presbyteratus, ut licite
ordinetur, Episcopo eparchiali proprio aut Superiori maiori declarationem
tradere debet manu propria subscriptam, qua testificatur se sua sponte ac libere
ordinem sacrum et obligationes eidem ordini adnexas suscepturum atque se
ministerio ecclesiastico perpetuo mancipaturum esse, simul petens, ut ad ordinem
sacrum suscipiendum admittatur.
2° De impedimentis suscipiendi vel exercendi ordines sacros
Can. 762 -
§ 1. A suscipiendis ordinibus sacris est impeditus: 1° qui aliqua forma laborat
amentiae aliusve infirmitatis psychicae, qua consultis peritis inhabilis
iudicatur ad ministerium rite implendum; 2° qui delictum apostasiae, haereseos
aut schismatis commisit; 3° qui matrimonium, etiam civile tantum, attentavit,
sive ipse vinculo matrimoniali aut ordine sacro aut voto publico perpetuo
castitatis a matrimonio celebrando impeditus, sive cum muliere matrimonio valido
coniuncta aut eodem v5° qui se ipsum vel alium graviter et dolose mutilavit vel
sibi vitam adimere tentavit; 6° qui actum ordinis posuit in ordine episcopatus
vel presbyteratus constitutis reservatum vel eodem carens vel ab eiusdem
exercitio aliqua poena canonica prohibitus; 7° qui officiam vel administrationem
gerit clericis vetitam, cuius rationem reddere debet, donec deposito officio et
administratione atque rationibus redditis liber factus erit; 8° neophytus, nisi
iudicio Hierarchae sufficienter probatus est.
§ 2. Actus, ex quibus impedimenta, de quibus in
§ 1, nn. 2 - 6 oriri possunt, illa non pariunt, nisi fuerunt peccata gravia et
externa post baptismum perpetrata.
Can. 763 - Ab exercendis ordinibus sacris est impeditus: 1° qui
impedimento ordines sacros suscipiendi, dum afficiebatur, illegitime ordines
sacros suscepit; 2° qui delicta vel actus commisit, de quibus in can. 762,
§ 1, nn. 2 - 6; 3° qui amentia aliave infirmitate psychica, de qua in can. 762,
§ 1, n. 1, afficitur, donec Hierarcha consulto perito eiusdem ordinis sacri
exercitium permiserit.
Can. 764 - Impedimenta suscipiendi vel exercendi ordines sacros iure
particulari statui non possunt; consuetudo vero novum impedimentum inducens aut
impedimento iure communi statuto contraria reprobatur.
Can. 765 - Ignorantia impedimentorum ab eisdem non eximit.
Can. 766 - Impedimenta multiplicantur ex diversis suis causis, non autem
ex repetita eadem causa, nisi agitur de impedimento ex homicidio voluntario aut
ex procurato abortu effectu secuto.
Can. 767 -
§ 1. Episcopus eparchialis vel Hierarcha instituti vitae consecratae potest sibi
subditos dispensare ab impedimentis suscipiendi vel exercendi ordines sacros
sequentibus exceptis: 1° si factum, quo impedimentum innititur, ad forum
iudiciale deductum est; 2° ab impedimentis, de quibus in can. 762,
§ 1, nn. 2 - 4.
§ 2. Dispensatio ab his impedimentis reservatur Patriarchae circa candidatos vel
clericos, qui domicilium vel quasi-domicilium intra fines territorii Ecclesiae,
cui praeest, habent; secus Sedi Apostolicae.
§ 3. Eadem potestas dispensandi competit cuilibet confessario in casibus
occultis urgentioribus, in quibus auctoritas competens adiri non potest et
periculum imminet gravis damni vel infamiae, sed ad hoc dumtaxat, ut paenitentes
ordines sacros iam susceptos exercere licite possint firmo onere adeundi quam
primum eandem auctoritatem.
Can. 768 -
§ 1. In precibus ad obtinendam dispensationem omnia impedimenta indicanda sunt;
dispensatio generalis vero valet etiam pro impedimentis bona fide reticitis eis
exceptis, de quibus in can. 762,
§ 1, n. 4, aliisve ad forum iudiciale deductis, non autem pro reticitis mala
fide.
§ 2. Si agitur de impedimento ex voluntario homicidio aut ex procurato abortu,
etiam numerus delictorum ad validitatem dispensationis exprimendus est.
§ 3. Dispensatio generalis ab impedimentis suscipiendi ordines sacros valet pro
omnibus ordinibus.
Art. III DE EIS, QUAE SACRAE ORDINATIONI PRAEMITTI DEBENT
Can. 769 -
§ 1. Auctoritas, quae candidatum ad sacram ordinationem admittit, obtineat: 1°
declarationem, de qua in can. 761, necnon testimonium ultimae sacrae
ordinationis aut, si de prima sacra ordinatione agitur, etiam testimonium
baptismi et chrismationis sancti myri; 2° si candidatus est matrimonio iunctus,
testimonium matrimonii et consensum uxoris scripto datum; 3° testimonium de
peractis studiis; 4° testimoniales litteras rectoris seminarii vel Superioris
instituti vitae consecratae aut presbyteri, cui candidatus extra seminarium
commendatus est, de bonis moribus eiusdem candidati; 5° testimoniales litteras,
de quibus in can. 771,
§ 3; 6° testimoniales litteras, si id expedire iudicat, aliorum Episcoporum
eparchialium vel Superiorum institutorum vitae consecratae, ubi candidatus per
aliquod tempus commoratus est, de candidati qualitatibus deque eius libertate ab
omni impedimento canonico.
§ 2. Haec documenta asserventur in archivo eiusdem auctoritatis.
Can. 770 - Episcopus ordinans cum legitimis litteris dimissoriis, quibus
asseritur candidatum ad ordinem sacrum suscipiendum idoneum esse, potest huic
attestationi acquiescere, sed non tenetur; si vero pro sua conscientia censcet
candidatum non esse idoneum, eum ne ordinet. Can. 771 -
§ 1. Nomina candidatorum ad ordines sacros promovendorum publice nota fiant in
ecclesia paroeciali uniuscuiusque candidati ad normam iuris particularis.
§ 2. Omnes christifideles obligatione tenentur impedimenta, si qua noverunt,
Episcopo eparchiali vel parocho ante sacram ordinationem revelandi.
§ 3. Parocho, qui publicationem peragit, et etiam alii presbytero, si id
expedire videtur, Episcopus eparchialis committat, ut de candidatorum vita et
moribus a personis fide dignis diligenter exquirat et testimoniales litteras
illam investigationem et publicationem referentes ad curiam eparchialem mittat.
§ 4. Episcopus eparchialis alias investigationes, etiam privatas, si opportunum
ducit, facere ne omittat.
Can. 772 - Omnis candidatus ad sacram ordinationem promovendus recessui
spirituali vacet modo iure particulari determinato.
Art. IV DE SACRAE ORDINATIONIS TEMPORE, LOCO, ADNOTATIONE ET TESTIMONIO
Can. 773 - Sacrae ordinationes cum christifidelium quam maxima frequentia
celebrentur in ecclesia die dominico vel festo, nisi iusta causa aliud suadet.
Can. 774 -
§ 1. Celebrata sacra ordinatione nomina singulorum ordinatorum ac Episcopi
ordinantis, locus et dies sacrae ordinationis adnotentur in speciali libro in
archivo curiae eparchialis asservando.
§ 2. Singulis ordinatis det Episcopus ordinans authenticum sacrae ordinationis
susceptae testimonium; qui, si ab Episcopo cum litteris dimissoriis ordinati
sunt, illud proprio Episcopo eparchiali vel Superiori maiori exhibeant pro
sacrae ordinationis adnotatione in speciali libro in archivo asservando.
Can. 775 - Episcopus eparchialis aut Superior maior notitiam sacrae
ordinationis uniuscuiusque diaconi mittat ad parochum apud quem ordinati
baptismus adnotatus est.
CAPUT VII DE MATRIMONIO
Can. 776 -
§ 1. Matrimoniale foedus a Creatore conditum eiusque legibus instructum, quo vir
et mulier irrevocabili consensu personali totius vitae consortium inter se
constituunt, indole sua naturali ad bonum coniugum ac ad filiorum generationem
et educationem ordinatur.
§ 2. Ex Christi institutione matrimonium validum inter baptizatos eo ipso est
sacramentum, quo coniuges ad imaginem indefectibilis unionis Christi cum
Ecclesia a Deo uniuntur gratiaque sacramentali veluti consecrantur et roborantur.
§ 3. Essentiales matrimonii proprietates sunt unitas et indissolubilitas, quae
in matrimonio inter baptizatos specialem obtinent firmitatem ratione sacramenti.
Can. 777 - Ex matrimonio oriuntur inter coniuges aequa iura et
obligationes circa ea, quae ad consortium vitae coniugalis pertinent. Can. 778 -
Omnes possunt matrimonium inire, qui iure non prohibentur.
Can. 779 - Matrimonium gaudet favore iuris; quare in dubio standum est
pro validitate matrimonii, donec contrarium probetur.
Can. 780 -
§ 1. Matrimonium catholicorum, etsi una tantum pars est catholica, regitur iure
non solum divino, sed etiam canonico salva competentia auctoritatis civilis
circa effectus mere civiles matrimonii.
§ 2. Matrimonium inter partem catholicam et partem baptizatam acatholicam salvo
iure divino regitur etiam: 1° iure proprio Ecclesiae vel Communitatis
ecclesialis, ad quam pars acatholica pertinet, si haec Communitas ius
matrimoniale proprium habet; 2° iure, quo pars acatholica tenetur, si Communitas
ecclesialis, ad quam pertinet, iure matrimoniali proprio caret.
Can. 781 - Si quando Ecclesia iudicare debet de validitate matrimonii
acatholicorum baptizatorum: 1° quod attinet ad ius, quo partes tempore
celebrationis matrimonii tenebantur servetur can. 780,
§ 2; 2° quod attinet ad formam celebrationis matrimonii, Ecclesia agnoscit
quamlibet formam iure praescriptam vel admissam, cui partes tempore
celebrationis matrimonii subiectae erant, dummodo consensus expressus sit forma
publica et, si una saltem pars est christifidelis alicuius Ecclesiae orientalis
acatholicae, matrimonium ritu sacro celebratum sit. Can. 782 -
§ 1. Sponsalia, quae laudabiliter matrimonio praemittuntur ex antiquissima
Ecclesiarum orientalium traditione, reguntur iure particulari propriae Ecclesiae
sui iuris.
§ 2. Ex matrimonii promissione non datur actio ad potendam matrimonii
celebrationem; datur tamen ad reparationem damnorum, si qua debetur.
Art. I DE CURA PASTORALI ET DE EIS, QUAE MATRIMONII CELEBRATIONI PRAEMITTI
DEBENT
Can. 783 -
§ 1. Pastores animarum obligatione tenentur curandi, ut christifideles ad statum
matrimonialem praeparentur: 1° praedicatione et catechesi iuvenibus et adultis
aptata, quibus christifideles instituantur de significatione matrimonii
christiani, de obligationibus coniugum inter se necnon de iure primario et
obligatione, quae parentes habent, filiorum educationem physicam, religiosam,
moralem, socialem et culturalem pro viribus curandi; 2° instructione sponsorum
personali ad matrimonium, qua sponsi ad novum statum disponantur.
§ 2. Enixe commendatur sponsis catholicis, ut in matrimonio celebrando Divinam
Eucharistiam suscipiant.
§ 3. Celebrato vero matrimonio pastores animarum auxilium coniugibus praebeant,
ut matrimoniale foedus fideliter servantes atque tuentes ad sanctiorem in dies
plenioremque in familia vitam ducendam perveniant.
Can. 784 - Iure particulari uniuscuiusque Ecclesiae sui iuris, collatis
consiliis cum Episcopis eparchialibus aliarum Ecclesiarum sui iuris in eodem
territorio potestatem suam exercentibus, statuantur normae de examine sponsorum
et de aliis mediis ad investigationes, praecipue quod ad baptismum et ad statum
liberum spectat, quae ante matrimonium peragendae sunt, quibus diligenter
observatis procedi potest ad matrimonii celebrationem.
Can. 785 -
§ 1. Pastores animarum obligatione tenentur pro necessitatibus locorum et
temporum omnia pericula a matrimonio invalide ac illicite celebrando remediis
opportunis arcendi; ideo, antequam matrimonium celebratur, constare debet nihil
eius validae ac licitae celebrationi obstare.
§ 2. In periculo mortis, si aliae probationes haberi non possunt, sufficit, nisi
contraria assunt indicia, affirmatio sponsorum, si casus fert, etiam iurata, se
baptizatos esse et nullo detineri impedimento.
Can. 786 - Omnes christifideles obligatione tenentur impedimenta, si qua
noverunt, parocho aut Hierarchae loci ante matrimonii celebrationem revelandi.
Can. 787 - Parochus, qui investigationes peregit, de harum exitu statim
per authenticum documentum certiorem faciat parochum, cuius est matrimonium
benedicere.
Can. 788 - Si quod dubium post accuratas investigationes adhuc superest
de exsistentia impedimenti, parochus rem ad Hierarcham loci deferat.
Can. 789 - Etsi matrimonium de cetero valide celebrari potest, sacerdos
praeter alios casus iure determinatos sine licentia Hierarchae loci ne benedicat:
1° matrimonium vagorum; 2° matrimonium, quod ad normam iuris civilis agnosci vel
iniri non potest; 3° matrimonium eius, qui obligationibus naturalibus tenetur
erga tertiam partem filiosve ex praecedenti unione cum illa parte ortos; 4°
matrimonium filii familias minoris insciis aut invitis parentibus; 5°
matrimonium eius, qui sententia ecclesiastica vetatur transire ad novum
matrimonium, nisi quasdam condiciones implet; 6° matrimonium eius, qui publice
fidem catholicam abiecit, etsi ad Ecclesiam vel Communitatem ecclesialem
acatholicam non transiit; Hierarcha loci vero hoc in casu licentiam ne concedat
nisi servato can. 814 congrua congruis referendo.
Art. II DE IMPEDIMENTIS DIRIMENTIBUS IN GENERE
Can. 790 -
§ 1. Impedimentum dirimens personam inhabilem reddit ad matrimonium valide
celebrandum.
§ 2. Impedimentum, etsi ex alterutra tantum parte se habet, matrimonium tamen
reddit invalidum.
Can. 791 - Publicum censetur impedimentum, quod probari in foro externo
potest; secus est occultum. Can. 792 - Iure particulari Ecclesiae sui iuris
impedimenta dirimentia ne statuantur nisi gravissima de causa, collatis
consiliis cum Episcopis eparchialibus aliarum Ecclesiarum sui iuris, quorum
interest, et consulta Sede Apostolica; nulla auctoritas inferior autem nova
impedimenta dirimentia statuere potest.
Can. 793 - Consuetudo novum impedimentum inducens aut impedimentis
exsistentibus contraria reprobatur.
Can. 794 -
§ 1. Hierarcha loci christifidelibus sibi subditis ubicumque commorantibus
necnon ceteris christifidelibus propriae Ecclesiae sui iuris intra fines
territorii eparchiae actu degentibus vetare potest matrimonium in casu speciali,
sed ad tempus tantum, gravi de causa eaque perdurante.
§ 2. Si de Hierarcha loci agitur, qui intra fines territorii Ecclesiae
patriarchalis potestatem suam exercet, Patriarcha tali vetito clausulam
dirimentem addere potest; ceteris in casibus vero sola Sedes Apostolica.
Can. 795 -
§ 1. Hierarcha loci christifideles sibi subditos ubicumque commorantes necnon
ceteros christifideles propriae Ecclesiae sui iuris ascriptos et intra fines
territorii eparchiae actu degentes dispensare potest ab impedimentis iuris
ecclesiastici sequentibus exceptis: 1° ordinis sacri; 2° voti publici perpetui
castitatis in instituto religioso emissi, nisi agitur de congregationibus iuris
eparchialis; 3° coniugicidii.
§ 2. Dispensatio ab his impedimentis reservatur Sedi Apostolicae; Patriarcha
vero dispensare potest ab impedimentis coniugicidii et voti publici perpetui
castitatis in congregationibus cuiusvis condicionis iuridicae emissi.
§ 3. Numquam datur dispensatio ab impedimento consanguinitatis in linea recta
aut in secundo gradu lineae collateralis.
Can. 796 -
§ 1. Urgente periculo mortis Hierarcha loci christifideles sibi subditos
ubicumque commorantes necnon ceteros christifideles intra fines territorii
eparchiae actu degentes dispensare potest a forma celebrationis matrimonii iure
praescripta et ab omnibus et singulis impedimentis iuris ecclesiastici sive
publicis sive occultis excepto impedimento ordinis sacri sacerdotii.
§ 2. In eisdem rerum adiunctis et solum in casibus, in quibus ne Hierarcha loci
quidem adiri potest, eandem potestatem dispensandi habent parochus, alius
sacerdos facultate matrimonium benedicendi praeditus et sacerdos catholicus, de
quo in can. 832,
§ 2; confessarius vero eandem potestatem habet, si agitur de impedimento occulto,
pro foro interno sive intra sive extra actum sacramentalis confessionis.
§ 3. Hierarcha loci censetur adiri non posse, si tantum alio modo quam per
epistulam vel personalem accessum id fieri potest.
Can. 797 -
§ 1. Si impedimentum detegitur, dum iam omnia parata sunt ad matrimonium
celebrandum nec matrimonium sine probabili gravis mali periculo deferri potest,
donec ab auctoritate competenti dispensatio obtenta erit, potestatem dispensandi
ab omnibus impedimentis, eis exceptis, de quibus in can. 795,
§ 1, nn. 1 et 2, habent Hierarcha loci et, dummodo casus sit occultus, omnes, de
quibus in can. 796,
§ 2, servatis condicionibus ibidem praescriptis.
§ 2. Haec potestas valet etiam ad matrimonium convalidandum, si idem periculum
est in mora nec tempus suppetit adeundi auctoritatem competentem.
Can. 798 - Sacerdotes, de quibus in cann. 796,
§ 2 et 797,
§ 1, de concessa dispensatione vel convalidatione pro foro externo Hierarcham
loci statim certiorem faciant eaque adnotetur in libro matrimoniorum.
Can. 799 - Nisi aliud fert rescriptum Sedis Apostolicae aut intra limites
eorum competentiae Patriarchae vel Hierarchae loci, dispensatio in foro interno
non sacramentali concessa ab impedimento occulto adnotetur in archivo secreto
curiae eparchialis nec alia dispensatio pro foro externo est necessaria, etsi
postea occultum impedimentum publicum evasit.
Art. III DE IMPEDIMENTIS IN SPECIE
Can. 800 -
§ 1. Vir ante decimum sextum aetatis annum expletum, mulier ante decimum quartum
aetatis annum expletum matrimonium valide celebrare non possunt.
§ 2. Integrum est iuri particulari Ecclesiae sui iuris aetatis annum superiorem
ad licitam matrimonii celebrationem statuere. Can. 801 -
§ 1. Impotentia coeundi antecedens et perpetua sive ex parte viri sive ex parte
mulieris sive absoluta sive relativa matrimonium ex ipsa eius natura dirimit.
§ 2. Si impedimentum impotentiae dubium est sive dubio iuris sive dubio facti,
matrimonium non est impediendum nec stante dubio nullum declarandum.
§ 3. Sterilitas matrimonium nec prohibet nec dirimit firmo can. 821.
Can. 802 -
§ 1. Invalide matrimonium attentat, qui vinculo tenetur prioris matrimonii.
§ 2. Etsi prius matrimoniam invalidum aut solutum est qualibet ex causa, non
licet aliud matrimonium celebrare, antequam de prioris invaliditate aut
solutione legitime et certo constat.
Can. 803 -
§ 1. Matrimonium cum non baptizatis valide celebrari non potest.
§ 2. Si pars tempore celebrati matrimonii tamquam baptizata communiter habebatur
aut eius baptismus erat dubius, praesumenda est ad normam can. 779 validitas
matrimonii, donec certo probetur alteram partem baptizatam esse, alteram vero
non baptizatam.
§ 3. Circa condiciones dispensandi applicetur can. 814.
Can. 804 - Invalide matrimonium attentat, qui in ordine sacro est
constitutus.
Can. 805 - Invalide matrimonium attentat, qui votum publicum perpetuum
castitatis in instituto religioso emisit. Can. 806 - Cum persona abducta vel
saltem retenta intuitu matrimonii cum ea celebrandi matrimonium valide celebrari
non potest, nisi postea illa ab abducente vel retinente separata et in loco tuto
ac libero constituta matrimonium sua sponte eligit.
Can. 807 -
§ 1. Qui intuitu matrimonii cum certa persona celebrandi eius coniugi vel
proprio coniugi mortem intulit, invalide hoc matrimonium attentat.
§ 2. Invalide quoque matrimonium inter se attentant, qui mutua opera physica vel
morali mortem coniugi intulerunt. Can. 808 -
§ 1. In linea recta consanguinitatis matrimonium invalidum est inter omnes
ascendentes et descendentes.
§ 2. In linea collaterali invalidum est usque ad quartum gradum inclusive.
§ 3. Numquam matrimonium permittatur, si quod subest dubium, num partes sint
consanguineae in aliquo gradu lineae rectae aut in secundo gradu lineae
collateralis.
§ 4. Impedimentum consanguinitatis non multiplicatur.
Can. 809 -
§ 1. Affinitas matrimonium dirimit in quolibet gradu lineae rectae et in secundo
gradu lineae collateralis.
§ 2. Impedimentum affinitatis non multiplicatur. Can. 810 -
§ 1. Impedimentum publicae honestatis oritur: 1° ex matrimonio invalido post
instauratam vitam communem; 2° ex notorio vel publico concubinatu; 3° ex
instauratione vitae communis eorum, qui ad formam celebrationis matrimonii iure
praescriptam astricti matrimonium attentaverunt coram officiali civili aut
ministro acatholico.
§ 2. Hoc impedimentum matrimonium dirimit in primo gradu lineae rectae inter
virum et consanguineas mulieris itemque inter mulierem et viri consanguineos.
Can. 811 -
§ 1. Ex baptismo oritur inter patrinum et baptizatum eiusque parentes cognatio
spiritualis, quae matrimonium dirimit.
§ 2. Si iteratur baptismus sub condicione, cognatio spiritualis non oritur, nisi
iterum idem patrinus adhibitus est.
Can. 812 - Matrimonium inter se valide celebrare non possunt, qui
cognatione legali ex adoptione orta in linea recta aut in secundo gradu lineae
collateralis coniuncti sunt.
Art. IV DE MATRIMONIIS MIXTIS
Can. 813 - Matrimonium inter duas personas baptizatas, quarum altera est
catholica, altera vero acatholica, sine praevia auctoritatis competentis
licentia prohibitum est.
Can. 814 - Licentiam iusta de causa concedere potest Hierarcha loci; eam
vero ne concedat nisi impletis condicionibus, quae sequuntur: 1° pars catholica
declaret se paratam esse pericula a fide deficiendi removere atque sinceram
promissionem praestet se omnia pro viribus facturam esse, ut omnes filii in
Ecclesia catholica baptizentur et educentur; 2° de his promissionibus a parte
catholica faciendis altera pars tempestive certior fiat ita, ut constet ipsam
vere consciam esse promissionis et obligationis partis catholicae; 3° ambae
partes edoceantur de finibus et proprietatibus essentialibus matrimonii a neutro
sponso excludendis.
Can. 815 - Iure particulari uniuscuiusque Ecclesiae sui iuris statuatur
modus, quo hae declarationes et promissiones, quae semper requiruntur, faciendae
sint, et modus determinetur, quo de eisdem et in foro externo constet et pars
acatholica certior fiat.
Can. 816 - Hierarchae loci aliique pastores animarum curent, ne coniugi
catholico et filiis ex matrimonio mixto natis auxilium spirituale desit ad eorum
obligationes conscientiae implendas, atque coniuges adiuvent ad consortii vitae
coniugalis et familiaris unitatem fovendam.
Art. V DE CONSENSU MATRIMONIALI
Can. 817 -
§ 1. Consensus matrimonialis est actus voluntatis, quo vir et mulier foedere
irrevocabili se mutuo tradunt et accipiunt ad constituendum matrimonium.
§ 2. Consensus matrimonialis nulla humana potestate suppleri potest.
Can. 818 - Sunt incapaces matrimonii celebrandi: 1° qui sufficienti usu
rationis carent; 2° qui laborant gravi defectu discretionis iudicii circa iura
et obligationes matrimoniales essentiales mutuo tradenda et acceptanda; 3° qui
ob causas naturae psychicae obligationes matrimonii essentiales assumere non
possunt.
Can. 819 - Ut consensus matrimonialis haberi possit, necesse est, ut
matrimonium celebrantes saltem non ignorent matrimonium esse consortium
permanens inter virum et mulierem ordinatum ad filios cooperatione aliqua
sexuali procreandos.
Can. 820 -
§ 1. Error in persona invalidum reddit matrimonium.
§ 2. Error in qualitate personae, etsi dat causam matrimonio, matrimonium non
dirimit, nisi haec qualitas directe et principaliter intenditur.
Can. 821 - Qui matrimonium celebrat deceptus dolo ad obtinendum consensum
patrato circa aliquam alterius partis qualitatem, quae sua natura consortium
vitae coniugalis graviter perturbare potest, invalide celebrat.
Can. 822 - Error circa matrimonii unitatem vel indissolubilitatem aut
sacramentalem dignitatem, dummodo non determinet voluntatem, non vitiat
consensum matrimonialem.
Can. 823 - Scientia aut opinio nullitatis matrimonii consensum
matrimonialem non necessario excludit.
Can. 824 -
§ 1. Internus animi consensus praesumitur conformis verbis vel signis in
celebrando matrimonio adhibitis.
§ 2. Sed si alterutra vel utraque pars positivo voluntatis actu excludit
matrimonium ipsum vel matrimonii essentiale aliquod elementum vel essentialem
aliquam proprietatem, invalide matrimonium celebrat.
Can. 825 - Invalidum est matrimonium celebratum ob vim vel metum gravem
ab extrinseco etiam inconsulto incussum, a quo ut quis se liberet, eligere
cogatur matrimonium.
Can. 826 - Matrimonium sub condicione valide celebrari non potest.
Can. 827 - Etsi matrimonium invalide ratione impedimenti vel defectus
formae celebrationis matrimonii iure praescriptae celebratum est, consensus
praestitus praesumitur perseverare, donec de eius revocatione constiterit.
Art. VI
DE FORMA CELEBRATIONIS MATRIMONII
Can. 828 -
§ 1. Ea tantum matrimonia valida sunt, quae celebrantur ritu sacro coram
Hierarcha loci vel parocho loci vel sacerdote, cui ab alterutro collata est
facultas matrimonium benedicendi, et duobus saltem testibus secundum tamen
praescripta canonum, qui sequuntur, et salvis exceptionibus, de quibus in cann.
832 et 834,
§ 2.
§ 2. Sacer hic censetur ritus ipso interventu sacerdotis assistentis et
benedicentis.
Can. 829 -
§ 1. Hierarcha loci et parochus loci capta possessione canonica officii, dum
legitime officio funguntur, intra fines sui territorii ubique valide benedicunt
matrimonium, sive sponsi sunt subditi sive, dummodo alterutra saltem pars sit
ascripta propriae Ecclesiae sui iuris, non subditi.
§ 2. Hierarcha et parochus personalis vi officii matrimonium solummodo eorum,
quorum saltem alteruter sibi subditus est, intra fines suae dicionis valide
benedicunt.
§ 3. Patriarcha ipso iure facultate praeditus est servatis aliis de iure
servandis matrimonia per se ipsum benedicendi ubique terrarum, dummodo alterutra
saltem pars ascripta sit Ecclesiae, cui praeest.
Can. 830 -
§ 1. Hierarcha loci et parochus loci, dum legitime officio funguntur, possunt
sacerdotibus cuiusvis Ecclesiae sui iuris, etiam Ecclesiae latinae, facultatem
conferre, intra fines sui territorii determinatum matrimonium benedicendi.
§ 2. Facultatem generalem vero matrimonia benedicendi conferre potest solus
Hierarcha loci firmo can. 302,
§ 2.
§ 3. Collatio facultatis matrimonia benedicendi, ut valida sit, determinatis
sacerdotibus expresse immo, si de facultate generali agitur, scripto conferri
debet.
Can. 831 -
§ 1. Hierarcha loci vel parochus loci matrimonium licite benedicunt: 1° postquam
sibi constitit de domicilio vel quasi-domicilio vel menstrua commoratione aut,
si de vago agitur, actuali commoratione alterutrius sponsi in loco matrimonii;
2° habita, si hae condiciones desunt, licentia Hierarchae vel parochi domicilii
vel quasi-domicilii alterutrius partis, nisi iusta causa excusat; 3° in loco
quoque exclusivo alterius Ecclesiae sui iuris, nisi Hierarcha, qui in hoc loco
potestatem suam exercet, expresse renuit.
§ 2. Matrimonium coram sponsi parocho celebretur, nisi vel ius particulare aliud
fert vel iusta causa excusat.
Can. 832 -
§ 1. Si haberi vel adiri non potest sine gravi incommodo sacerdos ad normam
iuris competens, celebrare intendentes verum matrimonium illud valide ac licite
coram solis testibus celebrare possunt: 1° in periculo mortis; 2° extra
periculum mortis, dummodo prudenter praevideatur earum rerum condicionem esse
per mensem duraturam.
§ 2. In utroque casu, si praesto est alius sacerdos, ille, si fieri potest,
vocetur, ut matrimonium benedicat salva matrimonii validitate coram solis
testibus; eisdem in casibus etiam sacerdos acatholicus vocari potest.
§ 3. Si matrimonium celebratum est coram solis testibus, coniuges a sacerdote
quam primum benedictionem matrimonii suscipere ne neglegant.
Can. 833 -
§ 1. Hierarcha loci cuilibet sacerdoti catholico facultatem conferre potest
matrimonium christifidelium alicuius Ecclesiae orientalis acatholicae, qui
sacerdotem propriae Ecclesiae sine gravi incommodo adire non possunt,
benedicendi, si sua sponte id petunt et dummodo nihil validae vel licitae
celebrationi matrimonii obstet.
§ 2. Sacerdos catholicus, si fieri potest, antequam matrimonium benedicit,
auctoritatem competentem illorum christifidelium de hac re certiorem faciat.
Can. 834 -
§ 1. Forma celebrationis matrimonii iure praescripta servanda est, si saltem
alterutra pars matrimonium celebrantium in Ecclesia catholica baptizata vel in
eandem recepta est.
§ 2. Si vero pars catholica alicui Ecclesiae orientali sui iuris ascripta
matrimonium celebrat cum parte, quae ad Ecclesiam orientalem acatholicam
pertinet, forma celebrationis matrimonii iure praescripta servanda est tantum ad
liceitatem; ad validitatem autem requiritur benedictio sacerdotis servatis aliis
de iure servandis. Can. 835 - Dispensatio a forma celebrationis matrimonii iure
praescripta reservatur Sedi Apostolicae vel Patriarchae, qui eam ne concedat
nisi gravissima de causa.
Can. 836 - Extra casum necessitatis in matrimonii celebratione serventur
praescripta librorum liturgicorum et legitimae consuetudines. Can. 837 -
§ 1. Ad matrimonium valide celebrandum necesse est, ut partes sint praesentes
una simul et consensum matrimonialem mutuo exprimant.
§ 2. Matrimonium per procuratorem valide celebrari non potest, nisi iure
particulari propriae Ecclesiae sui iuris aliud statuitur, quo in casu etiam de
condicionibus, sub quibus tale matrimonium celebrari potest, providendum est.
Can. 838 -
§ 1. Matrimonium celebretur in ecclesia paroeciali aut de licentia Hierarchae
loci vel parochi loci in alio loco sacro; in aliis autem locis celebrari non
potest nisi de licentia Hierarchae loci.
§ 2. Circa tempus celebrationis matrimonii servandae sunt normae iure
particulari propriae Ecclesiae sui iuris statutae.
Can. 839 - Vetita est ante vel post canonicam celebrationem alia eiusdem
matrimonii celebratio religiosa ad matrimonialem consensum praestandum vel
renovandum; item vetita est celebratio religiosa, in qua et sacerdos catholicus
et minister acatholicus partium consensum exquirunt.
Can. 840 -
§ 1. Permissio matrimonii secreti ab Hierarcha loci gravi et urgenti de causa
concedi potest et secumfert gravem obligationem secretum servandi ex parte
Hierarchae loci, parochi, sacerdotis facultate matrimonium benedicendi praediti,
testium et alterius coniugis, altero non consentiente divulgationi.
§ 2. Obligatio secretum servandi ex parte Hierarchae loci cessat, si grave
scandalum aut gravis erga matrimonii sanctitatem iniuria ex secreti observantia
imminet.
§ 3. Matrimonium secreto celebratum in speciali tantummodo libro in archivo
secreto curiae eparchialis asservando adnotetur, nisi gravissima causa obstat.
Can. 841 -
§ 1. Celebrato matrimonio parochus loci celebrationis vel is, qui eius vices
gerit, etsi neuter matrimonium benedixit, quam primum adnotet in libro
matrimoniorum nomina coniugum, sacerdotis benedicentis ac testium, locum et diem
celebrati matrimonii, dispensationem, si casus fert, a forma celebrationis
matrimonii vel ab impedimentis eiusque auctorem una cum impedimento eiusque
gradu, facultatem matrimonium benedicendi collatam atque alia secundum modum a
proprio Episcopo eparchiali praescriptum.
§ 2. Praeterea parochus loci in libro baptizatorum adnotet coniugem tali die in
sua paroecia matrimonium celebravisse; si vero coniux alibi baptizatus est,
parochus loci testimonium matrimonii mittat per se vel per curiam eparchialem ad
parochum, apud quem coniugis baptismus adnotatus est, nec acquiescat, donec
notitiam de adnotatione matrimonii in libro baptizatorum receperit.
§ 3. Si matrimonium ad normam can. 832 celebratum est, sacerdos, si illud
benedixit, secus testes et coniuges curare debent, ut celebratio matrimonii in
praescriptis libris quam primum adnotetur.
Can. 842 - Si matrimonium vel convalidatur pro foro externo vel nullum
declaratur vel legitime praeterquam morte solvitur, parochus loci celebrationis
matrimonii certior fieri debet, ut adnotatio in libris matrimoniorum et
baptizatorum fiat.
Art. VII DE MATRIMONII CONVALIDATIONE
1° De convalidatione simplici
Can. 843 -
§ 1. Ad convalidandum matrimonium invalidum ob impedimentum dirimens requiritur,
ut cesset impedimentum vel ab eodem dispensetur et consensum renovet saltem pars
impedimenti conscia.
§ 2. Haec renovatio requiritur ad validitatem convalidationis, etsi initio
utraque pars consensum praestitit nec postea revocavit.
Can. 844 - Renovatio consensus debet esse novus voluntatis actus in
matrimonium, quod pars renovans scit aut opinatur ab initio invalidum fuisse.
Can. 845 -
§ 1. Si impedimentum est publicum, consensus ab utraque parte renovandus est
forma celebrationis matrimonii iure praescripta.
§ 2. Si impedimentum est occultum, satis est, ut consensus renovetur privatim et
secreto; a parte quidem impedimenti conscia, dummodo altera in consensu
praestito perseveret, aut ab utraque parte, si impedimentum est utrique parti
notum.
Can. 846 -
§ 1. Matrimonium invalidum ob defectum consensus convalidatur, si pars, quae non
consensit, iam consentit, dummodo consensus ab altera parte praestitus
perseveret.
§ 2. Si defectus consensus probari non potest, satis est, ut pars, quae non
consensit, privatim et secreto consensum praestet.
§ 3. Si defectus consensus probari potest, necesse est, ut consensus renovetur
forma celebrationis matrimonii iure praescripta.
Can. 847 - Matrimonium invalidum ob defectum formae celebrationis
matrimonii iure praescriptae, ut validum fiat, denuo hac forma celebrari debet.
2° De sanatione in radice
Can. 848 -
§ 1. Matrimonii invalidi sanatio in radice est eiusdem sine renovatione
consensus convalidatio ab auctoritate competenti concessa secumferens
dispensationem ab impedimento, si adest, atque a forma celebrationis matrimonii
iure praescripta, si servata non est, necnon retrotractionem effectuum
canonicorum ad praeteritum.
§ 2. Convalidatio fit a momento concessionis gratiae; retrotractio vero
intellegitur facta ad momentum celebrationis matrimonii, nisi aliter in
concessione expresse cavetur. Can. 849 -
§ 1. Sanatio matrimonii in radice valide concedi potest etiam alterutra vel
utraque parte inscia.
§ 2. Sanatio in radice ne concedatur nisi gravi de causa et nisi probabile est
partes in consortio vitae coniugalis perseverare velle.
Can. 850 -
§ 1. Matrimonium invalidum sanari potest, dummodo consensus utriusque partis
perseveret.
§ 2. Matrimonium invalidum ob impedimentum iuris divini valide sanari non potest,
nisi postquam impedimentum cessavit.
Can. 851 -
§ 1. Si in utraque vel alterutra parte deest consensus, matrimonium non potest
valide sanari in radice, sive consensus ab initio defuit, sive ab initio
praestitus postea revocatus est.
§ 2. Si vero consensus ab initio quidem defuit, sed postea praestitus est,
sanatio concedi potest a momento praestiti consensus. Can. 852 - Patriarcha et
Episcopus eparchialis concedere possunt sanationem in radice in singulis casibus,
si validitati matrimonii obstat defectus formae celebrationis matrimonii iure
praescriptae vel aliquod impedimentum, a quo ipsi dispensare possunt, et in
casibus iure praescriptis, si impletae sunt condiciones, de quibus in can. 814;
in ceteris casibus et si de impedimento iuris divini agitur, quod iam cessavit,
sanatio in radice concedi potest a sola Sede Apostolica.
Art. VIII DE SEPARATIONE CONlUGUM
1° De dissolutione vinculi
Can. 853 - Matrimonii vinculum sacramentale matrimonio consummato nulla
humana potestate nullaque causa praeterquam morte dissolvi potest.
Can. 854 -
§ 1. Matrimonium initum a duobus non baptizatis solvitur ex privilegio paulino
in favorem fidei partis, quae baptismum suscepit, ipso iure, si novum
matrimonium ab eadem parte celebratur, dummodo pars non baptizata discedat.
§ 2. Discedere censetur pars non baptizata, si non vult pacifice cohabitare cum
parte baptizata sine contumelia Creatoris, nisi haec post baptismum susceptum
iustam illi dedit discedendi causam. Can. 855 -
§ 1. Ut pars baptizata novum matrimonium valide celebret, pars non baptizata
interpellari debet, num: 1° velit et ipsa baptismum suscipere; 2° saltem velit
cum parte baptizata pacifice cohabitare sine contumelia Creatoris.
§ 2. Haec interpellatio post baptismum fieri debet; sed Hierarcha loci gravi de
causa potest permittere, ut interpellatio ante baptismum fiat, immo potest ab
interpellatione dispensare sive ante sive post baptismum, si modo procedendi
saltem summario et extraiudiciali constat eam fieri non posse aut fore inutilem.
Can. 856 -
§ 1. Interpellatio fit regulariter de auctoritate Hierarchae loci partis
conversae, a quo concedendum est alteri coniugi spatium temporis ad respondendum,
si id petivit, eo tamen monito, ut hoc spatio temporis inutiliter elapso eius
silentium pro responsione negativa habeatur.
§ 2. Interpellatio etiam privatim facta ab ipsa parte conversa valet, immo est
licita, si forma superius praescripta servari non potest.
§ 3. In utroque casu de interpellatione facta deque eiusdem exitu in foro
externo legitime constare debet.
Can. 857 - Pars baptizata ius habet novum matrimonium celebrandi cum
parte catholica, si: 1° altera pars negative interpellationi respondit; 2°
interpellatio legitime omissa est; 3° pars non baptizata, sive iam interpellata
sive non, antea perseverans in pacifica cohabitatione postea sine iusta causa
discessit; quo in casu vero interpellatio ad normam cann. 855 et 856
praemittenda est.
Can. 858 - Hierarcha loci tamen gravi de causa concedere potest, ut pars
baptizata, utens privilegio paulino, celebret matrimonium cum parte acatholica
sive baptizata sive non baptizata servatis etiam praescriptis canonum de
matrimoniis mixtis.
Can. 859 -
§ 1. Non baptizatus, qui plures uxores non baptizatas simul habet, suscepto in
Ecclesia catholica baptismo, si ei durum est cum earum prima permanere, unam ex
illis ceteris dimissis retinere potest; idem valet de muliere baptizata, quae
plures maritos non baptizatos simul habet.
§ 2. In hoc casu matrimonium forma celebrationis matrimonii iure praescripta
celebrandum est servatis etiam aliis de iure servandis.
§ 3. Hierarcha loci condicione morali, sociali, oeconomica locorum et personarum
prae oculis habita curet, ut eorum, qui dimissi sunt, necessitatibus satis
provisum sit secundum normas iustitiae, caritatis et aequitatis.
Can. 860 - Non baptizato, qui suscepto in Ecclesia catholica baptismo cum
coniuge non baptizato ratione captivitatis vel persecutionis cohabitationem
restaurare non potest, aliud matrimonium celebrare licet, etsi altera pars
baptismum interea suscepit, firmo can. 853.
Can. 861 - In re dubia privilegium fidei gaudet favore iuris.
Can. 862 - Matrimonium non consummatum solvi potest iusta de causa a
Romano Pontifice utraque parte rogante vel alterutra, etsi altera est invita.
2° De separatione manente vinculo
Can. 863 -
§ 1. Enixe commendatur, ut coniux caritate motus et boni familiae sollicitus
veniam non abnuat comparti adulterae atque consortium vitae coniugalis non
disrumpat; si vero eiusdem culpam expresse aut tacite non condonavit, ius ei est
solvendi consortium vitae coniugalis, nisi in adulterium consensit aut eidem
causam dedit vel ipse quoque adulterium commisit.
§ 2. Tacita condonatio habetur, si coniux innocens, postquam de adulterio
certior factus est, sua sponte cum altero coniuge maritali affectu conversatus
est; praesumitur vero, si per sex menses consortium vitae coniugalis servavit
neque auctoritatem ecclesiasticam vel civilem de re adiit.
§ 3. Si coniux innocens sua sponte consortium vitae coniugalis solvit, debet
intra sex menses causam separationis deferre ad auctoritatem competentem, quae
omnibus inspectis adiunctis perpendat, num coniux innocens adduci possit, ut
culpam condonet et separationem non protrahat.
Can. 864 -
§ 1. Si alteruter coniugum vitam communem coniugi vel filiis periculosam aut
nimis duram reddit, alteri legitimam praebet causam discedendi decreto
Hierarchae loci et etiam propria auctoritate, si periculum est in mora.
§ 2. Iure particulari Ecclesiae sui iuris aliae causae pro moribus populorum et
locorum circumstantiis statui possunt.
§ 3. In omnibus casibus causa separationis cessante consortium vitae coniugalis
restaurandum est, nisi ab auctoritate competenti aliud statuitur.
Can. 865 - Facta separatione coniugum opportune semper cavendum est de
debita filiorum sustentatione et educatione.
Can. 866 - Coniux innocens laudabiliter alterum coniugem ad consortium
vitae coniugalis rursus admittere potest, quo in casu iuri separationis
renuntiat.
CAPUT VIII DE SACRAMENTALIBUS, DE LOCIS ET DE TEMPORIBUS SACRIS, DE CULTU
SANCTORUM, DE VOTO ET DE IUREIURANDO
Art. I DE SACRAMENTALIBUS
Can. 867 -
§ 1. Per sacramentalia, quae sacra sunt signa, quibus ad aliquam sacramentorum
imitationem effectus praesertim spirituales significantur et ex Ecclesiae
impetratione obtinentur, homines ad praecipuum sacramentorum effectum
suscipiendum disponuntur et varia vitae adiuncta sanctificantur.
§ 2. Circa sacramentalia serventur normae iuris particularis propriae Ecclesiae
sui iuris.
Art. II DE LOCIS SACRIS
Can. 868 - Loca sacra, quae ad cultum divinum destinantur, nonnisi de
licentia Episcopi eparchialis erigi possunt, nisi aliud iure communi expresse
statuitur.
1° De ecclesiis
Can. 869 - Ecclesia est aedes exclusive cultui divino dedicata
consecratione vel benedictione.
Can. 870 - Nulla aedes ad ecclesiam destinata aedificetur sine expresso
Episcopi eparchialis consensu scripto dato, nisi aliter iure communi cavetur.
Can. 871 -
§ 1. Consecratione dedicentur ecclesiae cathedrales et, si fieri potest,
ecclesiae paroeciales, ecclesiae monasteriorum et ecclesiae domui religiosae
adnexae.
§ 2. Consecratio reservatur Episcopo eparchiali, qui potest alii Episcopo
facultatem ecclesiam consecrandi conferre; de peracta consecratione vel
benedictione ecclesiae redigatur documentum in archivo curiae eparchialis
asservandum.
Can. 872 -
§ 1. Arcendum est ab ecclesiis, quidquid a loci sanctitate absonum est.
§ 2. Curent omnes, ad quos pertinet, ut in ecclesiis illa munditia servetur,
quae domum Dei decet, mediaque securitatis adhibeantur ad res sacras et
pretiosas tuendas.
Can. 873 -
§ 1. Si qua ecclesia nullo modo amplius ad cultum divinum adhiberi potest et
possibilitas non datur eam reficiendi, ab Episcopo eparchiali in usum profanum
non sordidum redigi potest.
§ 2. Si aliae graves causae suadent, ut aliqua ecclesia ad cultum divinum
amplius non adhibeatur, Episcopus eparchialis eam in usum profanum non sordidum
redigere potest consulto consilio presbyterali, de consensu eorum, qui iura in
eandem sibi legitime vindicant, et dummodo salus animarum nihil inde detrimenti
capiat.
2° De coemeteriis et de exsequiis ecclesiasticis
Can. 874 -
§ 1. Ius est Ecclesiae catholicae possidendi propria coemeteria.
§ 2. Coemeteria Ecclesiae propria, ubi fieri potest, habeantur vel saltem spatia
in coemeteriis civilibus christifidelibus defunctis destinata alterutra
benedicenda; si vero haec obtineri non possunt, occasione exsequiarum tumulus
benedicetur.
§ 3. In ecclesiis defuncti ne sepeliantur reprobata contraria consuetudine, nisi
de eis agitur, qui Patriarchae, Episcopi vel Exarchi fuerunt.
§ 4. Paroeciae, monasteria ceteraque instituta religiosa propria coemeteria
habere possunt.
Can. 875 - Exsequiis ecclesiasticis, quibus Ecclesia defunctis
spiritualem opem impetrat, eorum corpora honorat simulque vivis spei solacium
affert, omnes christifideles et catechumeni defuncti donari debent, nisi eisdem
iure privati sunt.
Can. 876 -
§ 1. Concedi possunt exsequiae ecclesiasticae acatholicis baptizatis de prudenti
Hierarchae loci iudicio, nisi constat de contraria eorum voluntate et dummodo
minister proprius haberi non possit.
§ 2. Parvuli, quos parentes baptizare intendebant, aliique, qui aliquo modo
Ecclesiae propinqui videbantur, sed antequam baptismum susceperunt, decesserunt,
exsequiis ecclesiasticis item de prudenti Hierarchae loci iudicio donari possunt.
§ 3. Illis, qui proprii cadaveris cremationem elegerunt, nisi constat eos id
fecisse rationibus ductos vitae christianae adversis, concedendae sunt exsequiae
ecclesiasticae eo tamen modo celebratae, ut non lateat Ecclesiam corporum
sepulturam cremationi anteponere utque scandalum vitetur.
Can. 877 - Exsequiis ecclesiasticis privandi sunt, nisi ante mortem
aliqua dederunt paenitentiae signa, peccatores, quibus eaedem non sine publico
christifidelium scandalo concedi possunt. Can. 878 -
§ 1. In exsequiarum ecclesiasticarum celebratione omnis personarum acceptio
vitetur.
§ 2. Firmo can. 1013 enixe commendatur, ut Episcopi eparchiales, quatenus fieri
potest, praxim introducant, secundum quam occasione exsequiarum ecclesiasticarum
solum eae oblationes recipiantur, quas christifideles sua sponte offerunt.
Can. 879 - Expleta tumulatione adnotatio in libro defunctorum fiat ad
normam iuris particularis.
Art. III DE DIEBUS FESTIS ET PAENITENTIAE
Can. 880 -
§ 1. Dies festos et paenitentiae omnibus Ecclesiis orientalibus communes
constituere, transferre aut supprimere solius est supremae Ecclesiae
auctoritatis firma
§ 3.
§ 2. Dies festos et paenitentiae singulis Ecclesiis sui iuris proprios
constituere, transferre aut supprimere competit etiam auctoritati, cuius est ius
particulare earundem Ecclesiarum statuere, debita tamen habita ratione aliarum
Ecclesiarum sui iuris et firmo can. 40,
§ 1.
§ 3. Dies festi de praecepto omnibus Ecclesiis orientalibus communes, praeter
dies dominicos, sunt dies Nativitatis Domini Nostri Iesu Christi, Epiphaniae,
Ascensionis, Dormitionis Sanctae Dei Genitricis Mariae ac dies Sanctorum
Apostolorum Petri et Pauli, salvo iure particulari Ecclesiae sui iuris a Sede
Apostolica approbato, quo quidam dies festi de praecepto supprimuntur vel ad
diem dominicum transferuntur.
Can. 881 -
§ 1. Christifideles obligatione tenentur diebus dominicis et festis de praecepto
Divinam Liturgiam participandi aut secundum praescripta vel legitimam
consuetudinem propriae Ecclesiae sui iuris celebrationem laudum divinarum.
§ 2. Quo facilius christifideles hanc obligationem implere possint, statuitur
tempus utile decurrere inde a vesperis vigiliae usque ad finem diei dominici vel
festi de praecepto.
§ 3. Enixe commendatur christifidelibus, ut his diebus immo frequentius vel
etiam cottidie Divinam Eucharistiam suscipiant.
§ 4. Abstineant christifideles his diebus ab illis operibus et negotiis, quae
Cultum Deo reddendum, laetitiam diei Domini propriam aut debitam mentis ac
corporis relaxationem impediunt.
Can. 882 - Diebus paenitentiae christifideles obligatione tenentur
ieiunium vel abstinentiam servandi modo iure particulari propriae Ecclesiae sui
iuris statuto.
Can. 883 -
§ 1. Christifideles extra fines territorii propriae Ecclesiae sui iuris
versantes circa dies festos et paenitentiae ad normas in loco, ubi degunt,
vigentes se plene conformare possunt.
§ 2. In familiis, in quibus coniuges diversis Ecclesiis sui iuris ascripti sunt,
circa dies festos et paenitentiae praescripta unius vel alterius Ecclesiae sui
iuris observare licet.
Art. IV DE CULTU SANCTORUM, SACRARUM ICONUM VEL IMAGINUM ET RELIQUIARUM
Can. 884 - Ad sanctificationem populi Dei fovendam Ecclesia speciali et
filiali christifidelium venerationi commendat Sanctam Mariam semper Virginem,
Dei Matrem, quam Christus hominum omnium Matrem constituit, atque verum et
authenticum promovet cultum aliorum Sanctorum, quorum quidem exemplo
christifideles aedificantur et intercessione sustentantur.
Can. 885 - Cultu publico eos tantum servos Dei venerari licet, qui
auctoritate Ecclesiae inter Sanctos vel Beatos relati sunt.
Can. 886 - Firma maneat praxis in ecclesiis sacras icones vel imagines
venerationi christifidelium proponendi modo et ordine iure particulari propriae
Ecclesiae sui iuris statuendis. Can. 887 -
§ 1. Sacrae icones vel imagines pretiosae, id est vetustate aut arte praestantes
in ecclesiis venerationi christifidelium expositae, in aliam ecclesiam
transferri vel alienari non possunt nisi de consensu scripto dato Hierarchae,
qui in eandem ecclesiam potestatem suam exercet, firmis cann. 1034 - 1041.
§ 2. Sacrae icones vel imagines pretiosae etiam ne restaurentur nisi de consensu
scripto dato eiusdem Hierarchae, qui, antequam eum concedit, peritos consulat.
Can. 888 -
§ 1. Sacras reliquias vendere non licet.
§ 2. Insignes reliquiae, icones vel imagines, quae in aliqua ecclesia magna
populi veneratione honorantur, non possunt valide quoquo modo alienari neque in
aliam ecclesiam perpetuo transferri nisi de consensu Sedis Apostolicae vel
Patriarchae, qui eum dare non potest nisi de consensu Synodi permanentis firmo
can. 1037.
§ 3. Circa restaurationem harum iconum vel imaginum servetur can. 887,
§ 2.
Art. V DE VOTO ET DE IUREIURANDO
Can. 889 -
§ 1. Votum, promissio scilicet deliberata ac libera Deo facta de bono possibili
et meliore, ex virtute religionis impleri debet.
§ 2. Voti sunt capaces omnes congruentem usum rationis habentes, nisi iure
prohibentur.
§ 3. Votum ex metu gravi et iniuste incusso vel ex dolo emissum ipso iure nullum
est.
§ 4. Votum est publicum, si nomine Ecclesiae a legitimo Superiore ecclesiastico
acceptatur; secus est privatum.
Can. 890 - Votum neminem obligat ratione sui nisi emittentem. Can. 891 -
Cessat votum elapso tempore ad finiendam obligationem apposito, mutatione
substantiali materiae promissae, deficiente condicione, de qua votum pendet, aut
eiusdem causa finali, dispensatione, commutatione.
Can. 892 - Qui potestatem in voti materiam habet, potest voti
obligationem tamdiu suspendere, quamdiu voti impletio sibi praeiudicium affert.
Can. 893 -
§ 1. A votis privatis iusta de causa dispensare potest, dummodo dispensatio ne
laedat iura aliis quaesita: 1° sibi subditos omnis Hierarcha, parochus et
Superior localis instituti vitae consecratae, qui potestatem regiminis habet; 2°
ceteros christifideles propriae Ecclesiae sui iuris Hierarcha loci, dummodo
intra fines territorii eparchiae actu degant; itemque parochus loci intra fines
territorii propriae paroeciae; 3° eos, qui diu noctuque in domo instituti vitae
consecratae degunt, Superior localis, qui potestatem regiminis habet, eiusque
Superior maior.
§ 2. Haec dispensatio sub eadem condicione, sed pro foro interno tantum concedi
potest a quolibet confessario.
Can. 894 - Vota ante professionem religiosam emissa suspenduntur, dum
vovens in monasterio, ordine vel congregatione permanet.
Can. 895 - Iusiurandum, id est invocatio Nominis divini in testem
veritatis, coram Ecclesia praestari potest tantummodo in casibus iure statutis;
secus nullum parit effectum canonicum.
TITULUS XVII DE BAPTIZATIS ACATHOLICIS AD PLENAM
COMMUNIONEM CUM ECCLESIA CATHOLICA CONVENIENTIBUS
Can. 896 - Eis, qui in Ecclesiis vel Communitatibus ecclesialibus
acatholicis baptizati sunt et ad plenam communionem cum Ecclesia catholica
convenire sua sponte petunt, sive agitur de singulis sive de coetibus, nihil
ultra imponatur oneris quam ea, quae necessaria sunt.
Can. 897 - Christifidelis alicuius Ecclesiae orientalis acatholicae in
Ecclesiam catholicam recipiendus est cum sola professione fidei catholicae,
praemissa praeparatione doctrinali et spirituali pro sua cuiusque condicione.
Can. 898 -
§ 1. Episcopum alicuius Ecclesiae orientalis acatholicae in Ecclesiam catholicam
recipere potest praeter Romanum Pontificem etiam Patriarcha de consensu Synodi
Episcoporum Ecclesiae patriarchalis vel Metropolita Ecclesiae metropolitanae sui
iuris de consensu Consilii Hierarcharum.
§ 2. Ius recipiendi in Ecclesiam catholicam quemlibet alium spectat ad
Hierarcham loci vel, si ita fert ius particulare, etiam ad Patriarcham.
§ 3. Ius recipiendi in Ecclesiam catholicam singulos laicos spectat quoque ad
parochum, nisi iure particulari prohibetur.
Can. 899 - Clericus alicuius Ecclesiae orientalis acatholicae ad plenam
communionem cum Ecclesia catholica conveniens potest proprium ordinem sacrum
exercere secundum normas ab auctoritate competenti statutas; Episcopus autem
potestatem regiminis valide exercere non potest nisi de assensu Romani
Pontificis, Collegii Episcoporum capitis.
Can. 900 -
§ 1. Qui decimum quartum aetatis annum nondum explevit, ne recipiatur
renitentibus parentibus.
§ 2. Si ex eiusdem receptione gravia praevidentur incommoda vel Ecclesiae vel
ipsi, receptio differatur, nisi periculum mortis imminet. Can. 901 - Si
acatholici, qui non ad aliquam Ecclesiam orientalem pertinent, in Ecclesiam
catholicam recipiuntur, servandae sunt normae supra datae congrua congruis
referendo, dummodo sint valide baptizati.
TITULUS XVIII DE OECUMENISMO SEU DE CHRISTIANORUM
UNITATE FOVENDA
Can. 902 - Cum sollicitudo cunctorum christianorum unitatis instaurandae
ad totam Ecclesiam spectet, omnes christifideles, praesertim vero Ecclesiae
Pastores, debent pro ea a Domino optata Ecclesiae unitatis plenitudine orare et
allaborare sollerter participando operi oecumenico Spiritus Sancti gratia
suscitato.
Can. 903 - Ad Ecclesias orientales catholicas speciale pertinet munus
unitatem inter omnes Ecclesias orientales fovendi precibus imprimis, vitae
exemplo, religiosa erga antiquas traditiones Ecclesiarum orientalium fidelitate,
mutua et meliore cognitione, collaboratione ac fraterna rerum animorumque
aestimatione.
Can. 904 -
§ 1. Incepta motus oecumenici in unaquaque Ecclesia sui iuris sedulo provehantur
normis specialibus iuris particularis moderante eundem motum Sede Apostolica
Romana pro universa Ecclesia.
§ 2. Ad hunc finem habeatur in unaquaque Ecclesia sui iuris commissio peritorum
de re oecumenica constituenda, si rerum adiuncta id suadent, collatis consiliis
cum Patriarchis et Episcopis eparchialibus aliarum Ecclesiarum sui iuris, qui in
eodem territorio potestatem suam exercent.
§ 3. Item Episcopis eparchialibus assit vel pro unaquaque eparchia vel, si visum
est, pro pluribus eparchiis consilium de motu oecumenico provehendo; in eis
autem eparchiis, quae proprium consilium habere non possunt, unus saltem assit
christifidelis ab Episcopo eparchiali nominatus cum speciali munere hunc motum
provehendi.
Can. 905 - In opere oecumenico persolvendo praesertim aperto ac fidenti
dialogo et inceptis cum aliis christianis communibus servanda est debita
prudentia evitatis periculis falsi irenismi, indifferentismi necnon zeli
immoderati.
Can. 906 - Quo clarius innotescat christifidelibus, quid reapse doceatur
et tradatur ab Ecclesia catholica et ab aliis Ecclesiis vel Communitatibus
ecclesialibus, diligenter operam dent praesertim praedicatores verbi Dei, ii,
qui instrumenta communicationis socialis moderantur, atque omnes, qui vires
impendunt sive ut magistri sive ut moderatores in scholis catholicis, praesertim
autem in institutis studiorum superiorum.
Can. 907 - Curent moderatores scholarum, nosocomiorum ceterorumque
similium institutorum catholicorum, ut alii christiani ea frequentantes vel ibi
degentes a propriis ministris adiumentum spirituale consequi et sacramenta
suscipere possint.
Can. 908 - Optandum est, ut christifideles catholici servatis normis de
communicatione in sacris quodvis negotium, in quo cum aliis christianis
cooperari possunt, non seorsum, sed coniunctim persolvant, cuiusmodi sunt opera
caritatis ac socialis iustitiae, defensio dignitatis personae humanae eiusque
iurium fundamentalium, promotio pacis, dies commemorationis pro patria, festa
nationalia.
TITULUS XIX DE PERSONIS ET DE ACTIBUS IURIDICIS
CAPUT I DE PERSONIS
Art. I DE PERSONIS PHYSICIS
Can. 909 -
§ l. Persona, quae duodevicesimum aetatis annum explevit, maior est; infra hanc
aetatem minor.
§ 2. Minor ante plenum septennium dicitur infans et censetur non sui compos;
expleto autem septennio usum rationis habere praesumitur.
§ 3. Quicumque usu rationis habitu caret, censetur non sui compos et infantibus
assimilatur.
Can. 910 -
§ 1. Persona maior plenum habet suorum iurium exercitium.
§ 2. Persona minor in exercitio suorum iurium potestati parentum vel tutorum
subest eis exceptis, in quibus minores iure divino vel canonico ab eorum
potestate exempti sunt; ad constitutionem tutorum quod attinet, serventur
praescripta iuris civilis, nisi aliter iure communi vel iure particulari
propriae Ecclesiae sui iuris cavetur et firmo iure Episcopi eparchialis tutores,
si opus est, per se ipsum constituendi.
Can. 911 - Persona dicitur peregrinus in eparchia diversa ab illa, in qua
domicilium vel quasi-domicilium habet; dicitur vero vagus, si nullibi domicilium
vel quasi-domicilium habet.
Can. 912 -
§ 1. Domicilium acquiritur ea in territorio alicuius paroeciae aut saltem
eparchiae commoratione, quae aut coniuncta est cum animo ibi perpetuo manendi,
si nihil inde avocat, aut ad quinquennium completum reapse est protracta.
§ 2. Quasi-domicilium acquiritur ea in territorio alicuius paroeciae aut saltem
eparchiae commoratione, quae aut coniuncta est cum animo ibi manendi saltem per
tres menses, si nihil inde avocat, aut ad tres menses completos reapse est
protracta.
Can. 913 - Sodales institutorum religiosorum necnon societatum vitae
communis ad instar religiosorum domicilium acquirunt in loco, ubi sita est domus,
cui ascribuntur; quasi-domicilium in loco, ubi eorum commoratio ad tres saltem
menses est protracta.
Can. 914 - Coniuges commune habeant domicilium vel quasi-domicilium;
iusta de causa vero uterque habere potest proprium domicilium vel quasi-domicilium.
Can. 915 -
§ 1. Minor necessario retinet domicilium et quasi-domicilium illius, cuius
potestati subditus est; infantia egressus potest etiam quasi-domicilium proprium
acquirere atque legitime ad normam iuris civilis emancipatus etiam proprium
domicilium.
§ 2. Quicumque alia ratione quam minoritate in tutelam vel curatelam legitime
traditus est, domicilium et quasi-domicilium habet tutoris vel curatoris.
Can. 916 -
§ 1. Et per domicilium et per quasi-domicilium suum quisque proprium Hierarcham
loci et parochum Ecclesiae sui iuris, cui ascriptus est, sortitur, nisi aliter
iure communi cavetur.
§ 2. Parochus proprius illius, qui non habet nisi eparchiale domicilium vel
quasi-domicilium, est parochus loci, ubi actu commoratur.
§ 3. Proprius vagi Hierarcha loci et parochus est eius Ecclesiae parochus et
Hierarcha loci, ubi vagus actu commoratur.
§ 4. Si deest parochus pro christifidelibus alicuius Ecclesiae sui iuris,
eorundem Episcopus eparchialis designet parochum alterius Ecclesiae sui iuris,
qui eorum curam tamquam parochus proprius suscipiat, de consensu vero Episcopi
eparchialis parochi designandi.
§ 5. In locis, ubi ne exarchia quidem pro christifidelibus alicuius Ecclesiae
sui iuris erecta est, tamquam proprius eorundem christifidelium Hierarcha
habendus est Hierarcha loci alterius Ecclesiae sui iuris, etiam Ecclesiae
latinae, firmo can. 101; si vero plures sunt, ille habendus est tamquam proprius,
quem designavit Sedes Apostolica vel, si de christifidelibus alicuius Ecclesiae
patriarchalis agitur, Patriarcha de assensu Sedis Apostolicae. Can. 917 -
Domicilium et quasi-domicilium amittitur discessu a loco cum animo non
revertendi salvis cann. 913 et 915.
Can. 918 - Consanguinitas computatur per lineas et gradus: 1° in linea
recta tot sunt gradus, quot personae stipite dempto; 2° in linea collaterali tot
sunt gradus, quot personae in utroque tractu stipite dempto.
Can. 919 -
§ 1. Affinitas oritur ex matrimonio valido ac viget inter alterutrum coniugem et
consanguineos alterius.
§ 2. Qua linea et quo gradu aliquis alterutrius coniugis est consanguineus,
alterius est affinis.
Art. II DE PERSONIS IURIDICIS
Can. 920 - In Ecclesia praeter personas physicas sunt etiam personae
iuridicae, sive sunt universitates personarum sive universitates rerum, subiecta
scilicet in iure canonico iurium et obligationum, quae earum indoli congruunt.
Can. 921 -
§ 1. Personae iuridicae constituuntur in finem missioni Ecclesiae congruentem
aut ex ipso iuris praescripto aut ex speciali concessione auctoritatis
competentis ecclesiasticae per decretum data.
§ 2. Ipso iure personae iuridicae sunt Ecclesiae sui iuris, provinciae,
eparchiae, exarchiae, necnon alia instituta, de quibus hoc in iure communi
expresse statuitur.
§ 3. Auctoritas competens personalitatem iuridicam ne conferat nisi eis
universitatibus personarum aut rerum, quae finem specificum reapse utilem
persequuntur et omnibus perpensis media habent, quae sufficere praevidentur ad
finem praestitutum assequendum.
Can. 922 -
§ 1. Quaelibet persona iuridica ex speciali concessione auctoritatis competentis
ecclesiasticae erecta habere debet propria statuta ab auctoritate, quae ad
eandem personam iuridicam erigendam competens est, approbata.
§ 2. Firmo iure communi in statutis, ut approbari possint, de sequentibus
pressius providendum est: 1° de fine specifico personae iuridicae; 2° de natura
personae iuridicae; 3° cui competat moderatio personae iuridicae et quomodo
exercenda sit; 4° quis in foro ecclesiastico et civili personam iuridicam
repraesentet; 5° cui competat de bonis personae iuridicae disponere et quisnam
sit exsecutor in casu exstinctionis personae iuridicae, divisionis in plures
personas iuridicas vel coniunctionis cum aliis personis iuridicis, servatis
semper offerentium voluntatibus necnon iuribus quaesitis.
§ 3. Antequam statuta approbata sunt, persona iuridica valide agere non potest.
Can. 923 - Universitas personarum in personam iuridicam erigi non potest nisi
saltem ex tribus personis physicis constat.
Can. 924 - Ad actus collegiales quod attinet, nisi aliud iure expresse
statutum est: 1° id vim habet iuris, quod praesente quidem maiore parte eorum,
qui convocari debent, placuit parti absolute maiori eorum, qui sunt praesentes;
si vero suffragia aequalia fuerunt, praeses suo suffragio paritatem dirimat; 2°
si vero iura quaesita singulorum tanguntur, consensus uniuscuiusque eorum
requiritur; 3° circa electiones servetur can. 956.
Can. 925 - Si vel unum membrum personae iuridicae superest et tamen ea
secundum statuta esse non desiit, exercitium omnium iurium eiusdem personae
iuridicae illi membro competit. Can. 926 -
§ 1. Nisi aliter iure cantum est, bona et iura personae iuridicae, quae membris
caret, illius auctoritatis cura conservari, administrari vel exerceri debent,
cui in casu exstinctionis de eisdem statuere competit; haec auctoritas debet ad
normam iuris fideli impletioni providere onerum, quae illa bona gravant, necnon
curare, ut fundatorum vel oblatorum voluntas adamussim servetur.
§ 2. Ascriptio membrorum huius personae iuridicae salvis normis iuris ab illa
auctoritate fieri potest et secundum casus debet, cui eiusdem personae immediata
cura competit; idem servetur, si membra, quae remanent, ascriptionis peragendae
iure incapacia sunt.
§ 3. Nominatio administratorum universitatis rerum, si ad normam iuris fieri non
potest, ad auctoritatem immediate superiorem devolvitur; eidem auctoritati onus
incumbit administrationis ad normam
§ 1, donec idoneum administratorem nominaverit.
Can. 927 -
§ 1. Persona iuridica natura sua perpetua est; tamen exstinguitur, si ab
auctoritate competenti supprimitur vel si facto per centum annorum spatium esse
desiit.
§ 2. Persona iuridica supprimi potest nonnisi gravi de causa consultis eiusdem
moderatoribus et servatis, quae in statutis de casu suppressionis praescribuntur.
Can. 928 - Salvis casibus iure communi expressis: 1° Patriarchae est
consulta Synodo permanenti supprimere personas iuridicas ab ipso erectas vel
approbatas; de consensu vero Synodi Episcoporum Ecclesiae patriarchalis
Patriarcha quamvis personam iuridicam supprimere potest illis exceptis, quae a
Sede Apostolica erectae vel approbatae sunt; 2° Episcopi eparchialis est
consulto collegio consultorum eparchialium illas personas iuridicas supprimere,
quas ipse erexit, nisi ab auctoritate superiore approbatae sunt; 3° in ceteris
casibus, qui personas iuridicas erigit, eas supprimere valide non potest, nisi
consensus auctoritatis superioris accedit.
Can. 929 - Diviso territorio personae iuridicae ita, ut vel illius pars
alii personae iuridicae uniatur vel distincta persona iuridica pro parte
dismembrata erigatur, etiam bona communia, quae in commodum totius territorii
erant destinata, et debita, quae pro toto territorio contracta erant, ab
auctoritate, cui divisio competit, ex bono et aequo dividi debent salvis omnibus
et singulis obligationibus itemque salvis piorum fundatorum vel oblatorum
voluntatibus, iuribus quaesitis ac statutis, quibus persona iuridica regitur.
Can. 930 - Exstincta persona iuridica eius bona fiunt personae iuridicae
immediate superioris salvis semper fundatorum vel oblatorum voluntatibus,
iuribus quaesitis ac statutis, quibus exstincta persona iuridica regebatur.
CAPUT II DE ACTIBUS IURIDICIS
Can. 931 -
§ 1. Ad validitatem actus iuridici requiritur, ut a persona habili et competenti
sit positus atque in eodem assint, quae actum ipsum essentialiter constituunt,
necnon sollemnia, et requisita iure ad validitatem actus imposita.
§ 2. Actus iuridicus circa sua elementa externa ad normam iuris positus
praesumitur validus.
Can. 932 -
§ 1. Actus iuridicus positus ex vi ab extrinseco personae illata, cui ipsa
nequaquam resistere potuit, pro nullo habetur.
§ 2. Actus iuridicus positus ex alia vi vel metu gravi et iniuste incusso aut ex
dolo valet, nisi aliter iure cavetur; sed potest a iudice per sententiam
rescindi sive ad petitionem partis laesae eiusve in iure successorum sive ex
offcio. Can. 933 - Actus iuridicus positus ex ignorantia aut ex errore, qui
versatur circa id, quod eius substantiam constituit, aut qui recidit in
condicionem sine qua non, nullus est; secus valet, nisi aliter iure cavetur, sed
actus iuridicus ex ignorantia aut ex errore positus locum dare potest actioni
rescissoriae ad normam iuris.
Can. 934 -
§ 1. Si iure statuitur ad actum iuridicum ponendum auctoritatem indigere
consensu aut consilio alicuius personarum coetus, convocari debet coetus ad
normam can. 948, nisi aliter iure particulari cavetur pro casibus ab eodem iure
statutis, in quibus de consilio tantum exquirendo agitur; ut autem actus
iuridicus valeat requiritur, ut obtineatur consensus partis absolute maioris
eorum, qui sunt praesentes, aut omnium exquiratur consilium, firma
§ 2, n. 3.
§ 2. Si iure statuitur ad actum iuridicum ponendum auctoritatem indigere
consensu aut consilio aliquarum personarum, ut singularum: 1° si consensus
exigitur, invalidus est actus iuridicus auctoritatis consensum earum personarum
non exquirentis aut contra earum vel alicuius votum agentis; 2° si consilium
exigitur, invalidus est actus iuridicus auctoritatis easdem personas non
consulentis; 3° auctoritas, quamvis nulla obligatione teneatur accedendi ad
earundem consilium, etsi concors, tamen sine praevalenti ratione, suo iudicio
aestimanda, ab earundem consilio praesertim concordi ne discedat.
§ 3. Illis, quorum consensus aut consilium requiritur, auctoritas, quae consensu
vel consilio indiget, informationes necessarias praebere et eorum liberam mentis
manifestationem omni modo tueri debet.
§ 4. Omnes, quorum consensus aut consilium requiritur, obligatione tenentur
sententiam suam sincere proferendi atque secretum servandi, quae quidem
obligatio ab auctoritate urgeri potest.
Can. 935 - Quicumque illegitime actu iuridico immo quovis alio actu dolo
vel culpa posito alii damnum infert, obligatione tenetur damnum illatum
reparandi.
TITULUS XX DE OFFICIIS
Can. 936 -
§ 1. In Ecclesia officium est quodlibet munus ab ipso Domino vel ab auctoritate
competenti stabiliter constitutum in finem spiritualem exercendum.
§ 2. Iura et obligationes singulis officiis propria determinantur eo iure, quo
officium constituitur, vel decreto auctoritatis competentis.
§ 3. Auctoritatis, cuius est officium constituere, est etiam illud immutare,
supprimere et de eius provisione canonica providere, nisi aliter iure expresse
cavetur vel ex natura rei constat.
Can. 937 -
§ 1. Qui officium erigit, curare debet, ut praesto sint media ad eiusdem
implementum necessaria utque prospiciatur iustae remunerationi eorum, qui
officio funguntur.
§ 2. Iure particulari uniuscuiusque Ecclesiae sui iuris pressius determinetur
modus, quo haec praescripta ad effectum deducantur, nisi de quibusdam iure
communi iam provisum est.
CAPUT I DE PROVISIONE CANONICA OFFICIORUM
Can. 938 - Officium sine provisione canonica valide obtineri non potest.
Can. 939 - Provisio canonica officii fit: 1° per liberam collationem ab
auctoritate competenti factam; 2° si praecessit electio, per eius confirmationem
vel, si electio non eget confirmatione, per electi acceptationem; 3° si
praecessit postulatio, per eius admissionem.
Can. 940 -
§ 1. Ut quis ad officium promoveatur, debet esse idoneus, scilicet eis
qualitatibus praeditus, quae iure requiruntur.
§ 2. Quoties provisus caret qualitatibus requisitis, provisio est nulla
solummodo, si ita iure cautum est; secus est valida, sed rescindi potest per
decretum auctoritatis competentis aequitate servata.
Can. 941 - Provisio canonica, cui nullus terminus est iure praescriptus,
numquam differatur ultra sex menses utiles ab accepta notitia de officii
vacatione computandos.
Can. 942 - Nemini conferantur duo vel plura officia, quae una simul ab
eodem congrue impleri non possunt, nisi adest vera necessitas. Can. 943 -
§ l. Provisio officii, quod de iure non vacat, ipso iure nulla est nec
subsequenti officii vacatione convalidatur.
§ 2. Si vero agitur de officio, quod de iure ad tempus determinatum confertur,
provisio canonica intra sex menses, antequam hoc tempus elapsum est, fieri
potest et effectum habet a die officii vacationis.
§ 3. Promissio alicuius officii, a quocumque est facta, nullum effectum
canonicum habet. Can. 944 - Officium de iure vacans, quod forte ab aliquo
illegitime possidetur, conferri potest, dummodo ad normam iuris declaratum sit
eam possessionem non esse canonicam et de hac declaratione mentio fiat in
litteris collationis. Can. 945 - Qui, alium neglegentem vel impeditum supplens,
officium confert, nullam inde potestatem acquirit in personam, cui collatum est,
sed huius condicio iuridica eadem est, ac si provisio canonica ad ordinariam
normam iuris facta esset.
Can. 946 - Officii provisio facta ex metu gravi iniuste incusso, dolo,
errore substantiali vel simoniace ipso iure nulla est.
Art. I DE ELECTIONE
Can. 947 -
§ 1. Si cui coetui est ius eligendi ad officium, electio, nisi aliter iure
cautum est, numquam differatur ultra trimestre utile ab accepta notitia de
officii vacatione computandum; quo termino inutiliter elapso auctoritas
competens, cui ius confirmandi electionem vel ius providendi successive competit,
officio vacanti libere provideat.
§ 2. Auctoritas competens officio vacanti libere providere potest etiam si
coetus ius eligendi alio modo amisit.
Can. 948 -
§ 1. Salvo iure particulari coetus praeses electores convocet loco ac tempore
ipsis convenienti; convocatio, si personalis esse debet, valet, si fit vel in
loco domicilii aut quasi-domicilii vel in loco commorationis.
§ 2. Si quis ex vocandis neglectus et ideo absens est, electio valet, sed ad
eius petitionem debet probata praeteritione et absentia ab auctoritate
competenti rescindi etiam post confirmationem, dummodo ad normam iuris constet
recursum saltem intra triduum ab accepta notitia de electione computandum
interpositum esse.
§ 3. Si vero plures quam tertia pars electorum neglecti sunt, electio est ipso
iure nulla, nisi omnes neglecti reapse interfuerunt.
Can. 949 -
§ 1. Convocatione canonice facta ius suffragium ferendi pertinet ad eos, qui
praesentes sunt loco et die in convocatione statutis excluso iure valide ferendi
suffragia per epistulam vel procuratorem, nisi aliter iure cavetur.
§ 2. Si quis ex electoribus praesens in domo est, in qua fit electio, sed
electioni ob infirmam valetudinem interesse non potest, suffragium eius scriptum
a scrutatoribus exquiratur.
Can. 950 - Etsi quis plures ob titulos ius suffragium nomine proprio
ferendi habet, non potest nisi unum ferre.
Can. 951 - Nemo coetui extraneus admitti potest ad suffragium ferendum;
secus electio ipso iure nulla est.
Can. 952 - Si libertas in electione quoquo modo impedita est, electio
ipso iure nulla est.
Can. 953 -
§ 1. Inhabilis est suffragium ferendi: 1° incapax actus humani; 2° carens voce
activa; 3° qui fidem catholicam publice abiecit vel a communione cum Ecclesia
catholica publice defecit.
§ 2. Si qui ex praedictis admittitur, eius suffragium est nullum, sed electio
valet, nisi constat eo dempto electum non rettulisse requisitum numerum
suffragiorum.
Can. 954 -
§ 1. Suffragium est nullum, nisi est: 1° liberum, et ideo nullum est suffragium,
si elector metu gravi aut dolo directe vel indirecte adactus est ad eligendam
certam personam aut plures disiunctim; 2° secretum, certum, absolutum,
determinatum reprobata contraria consuetudine.
§ 2. Condiciones ante electionem suffragio appositae tamquam non adiectae
habentur.
Can. 955 -
§ 1. Antequam incipit electio, designentur ex gremio coetus duo saltem
scrutatores.
§ 2. Scrutatores suffragia colligant et coram praeside electionis inspiciant, an
schedularum numerus respondeat numero electorum, suffragia ipsa scrutentur
palamque faciant, quot quisque rettulerit.
§ 3. Si numerus suffragiorum non aequatur numero eligentium, nihil est actum.
§ 4. Schedulae statim peracto unoquoque scrutinio vel post sessionem, si in
eadem sessione habentur plura scrutinia, destruantur.
§ 5. Omnia electionis acta ab eo, qui actuarii munere fungitur, accurate
describantur et, postquam coram electoribus perlecta sunt, saltem ab eodem
actuario, praeside ac scrutatoribus subscribantur atque in archivo coetus
asserventur.
Can. 956 -
§ 1. In electionibus, nisi aliter iure communi cavetur, id vim iuris habet, quod
praesente quidem maiore parte eorum, qui convocari debent, placuit parti
absolute maiori eorum, qui sunt praesentes, aut post duo inefficacia scrutinia
parti relative maiori in tertio scrutinio; si vero suffragia aequalia fuerunt
post tertium scrutinium, electus habeatur aetate senior, nisi agitur de
electionibus inter solos clericos vel religiosos, quibus in casibus electus
habeatur sacra ordinatione senior vel inter religiosos prima professione senior.
§ 2. Praesidis electionis est electum praclamare. Can. 957 -
§ 1. Electio scripto vel alio legitimo modo statim intimanda est electo.
§ 2. Electus debet intra octiduum utile a, recepta intimatione computandum
manifestare praesidi coetus, utrum electionem acceptet necne; secus electio
effectum non habet.
§ 3. Si electus non acceptat, omne ius ex electione ortum amittit nec electio
subsequenti acceptatione convalidatur; rursus autem eligi potest; coetus intra
mensem a cognita notitia de electione non acceptata computandum ad novam
electionem procedere debet.
Can. 958 - Electus acceptatione electionis, si confirmatione non eget,
officium pleno iure statim obtinet, nisi aliter iure cavetur; secus non acquirit
nisi ius ad exigendam confirmationem electionis.
Can. 959 -
§ 1. Electus, si electio confirmatione indiget, debet non ultra octo dies a die
acceptatae electionis computandos confirmationem ab auctoritate competenti
petere per se vel per alium; secus omni iure ex electione orto privatur, nisi
probat se a petenda confirmatione iusto impedimento fuisse detentum.
§ 2. Ante acceptam confirmationem electo non licet se immiscere administrationi
officii et actus ab eo forte positi nulli sunt.
Can. 960 -
§ 1. Auctoritati competenti, si electum repperit idoneum et electio ad normam
iuris peracta est, confirmationem denegare non licet.
§ 2. Recepta confirmatione electus pleno iure officium obtinet, nisi aliter iure
cavetur.
Art. II DE POSTULATIONE
Can. 961 - Electores; si electioni illius, quem aptiorem putant ac
praeferunt, impedimentum canonicum obest, a quo dispensari potest, suis
suffragiis eum possunt, nisi aliter iure cavetur, ab auctoritate competenti
postulare. Can. 962 - Ut postulatio vim habeat, saltem duae ex tribus partibus
suffragiorum requiruntur; secus ad electionem procedatur, ac si nihil actum sit.
Can. 963 -
§ 1. Coetus postulationem quam primum nec ultra octo dies mittere debet ad
auctoritatem competentem, ad quam pertinet electionem confirmare; quae
auctoritas, si potestatem ab impedimento dispensandi non habet et postulationem
admittere vult, dispensationem ab auctoritate competenti obtinere debet; si non
requiritur confirmatio, postulatio mitti debet ad auctoritatem competentem ad
dispensationem concedendam.
§ 2. Si intra praescriptum tempus postulatio missa non est, ipso iure nulla est
et coetus pro ea vice ius eligendi amittit, nisi probat se a mittenda
postulatione iusto impedimento detentum fuisse.
§ 3. Postulato nullum ius acquiritur ex postulatione; quam admittendi auctoritas
competens obligatione non tenetur.
§ 4. Postulationem ad auctoritatem competentem missam electores revocare non
possunt.
Can. 964 -
§ 1. Non admissa ab auctoritate competenti postulatione ius eligendi ad coetum
redit.
§ 2. Admissio vero postulationis statim intimetur postulato et servetur can.
957,
§
§ 2 et 3.
§ 3. Qui admissam postulationem acceptat, pleno iure statim officium obtinet.
CAPUT II DE ADMISSIONE OFFICII
Can. 965 -
§ 1. Amittitur officium praeter alios casus iure praescriptos elapso tempore
determinato, expleta aetate iure definita, renuntiatione, translatione, amotione
necnon privatione.
§ 2. Resoluto quovis modo iure auctoritatis, a qua est collatum, officium non
amittitur, nisi aliter iure cavetur.
§ 3. Elapso tempore determinato vel expleta aetate iure definita amissio officii
effectum habet tantum a momento, quo ab auctoritate competenti scripto intimata
est.
§ 4. Ei, qui ob expletam aetatem iure definitam aut renuntiationem offcium
amittit, titulus emeriti conferri potest.
Can. 966 - Amissio officii, quae effectum sortita est, quam primum
omnibus nota fiat, quibus aliquod ius in provisione canonica officii competit.
Art. I DE RENUNTIATIONE
Can. 967 - Qui sui compos est, potest officio iusta de causa renuntiare.
Can. 968 - Renuntiatio facta ex metu gravi et iniuste incusso, dolo, errore
substantiali aut simoniace ipso iure nulla est.
Can. 969 - Renuntiatio, ut valeat, scripto vel coram duobus testibus
auctoritati fieri debet, cui provisio canonica officii, de quo agitur, competit;
nisi acceptatione eget, statim effectum sortitur.
Can. 970 -
§ 1. Renuntiatio, quae acceptatione eget, effectum sortitur, postquam
renuntianti acceptatio renuntiationis intimata est; si vero intra tres menses
renuntianti acceptatio renuntiationis intimata non est, renuntiatio omni vi
caret.
§ 2. Renuntiatio nonnisi antequam eius acceptatio intimata est, a renuntiante
revocari potest.
§ 3. Auctoritas renuntiationem iusta et proportionata causa non innixam ne
acceptet.
Can. 971 - Ille, qui officio renuntiavit, idem officium alio ex titulo
consequi potest.
Art. II DE TRANSLATIONE
Can. 972 -
§ 1. Translatio ab eo tantum fieri potest, qui ius habet providendi officio,
quod amittitur, et simul officio, quod confertur.
§ 2. Si translatio fit invito eo, qui officium detinet, requiritur gravis causa
et servetur modus procedendi iure praescriptus salvis normis circa sodales
instituti religiosi vel societatis vitae communis ad instar religiosorum et
firmo semper iure rationes contrarias exponendi.
§ 3. Translatio ut effectum sortiatur, scripto intimanda est.
Can. 973 -
§ 1. In casu translationis prius officium vacat capta possessione canonica
alterius officii, nisi aliter iure cautum aut ab auctoritate competenti
praescriptum est.
§ 2. Remunerationem cum priore officio conexam translatus percipit, donec
alterius possessionem canonicam ceperit.
Art. III DE AMOTIONE
Can. 974 -
§ 1. Ab officio aliquis amovetur sive decreto ab auctoritate competenti legitime
lato servatis quidem iuribus forte ex contractu quaesitis sive ipso iure ad
normam can. 976.
§ 2. Decretum amotionis ut effectum sortiatur, scripto intimandum est.
Can. 975 -
§ 1. Nisi aliter iure cavetur, ab officio quod confertur ad tempus
indeterminatum non potest aliquis amoveri nisi gravi de causa et servato modo
iure praescripto; idem valet, ut quis ab officio, quod ad tempus determinatum
confertur, amoveri possit, antequam hoc tempus elapsum est.
§ 2. Ab officio, quod secundum iuris praescripta alicui confertur ad prudentem
discretionem auctoritatis competentis, potest aliquis iusta de causa de iudicio
eiusdem auctoritatis aestimanda amoveri aequitate servata.
Can. 976 -
§ 1. Ipso iure ab officio amovetur: 1° qui statum clericalem amisit; 2° qui
fidem catholicam publice abiecit vel a communione cum Ecclesia catholica publice
defecit; 3° clericus, qui matrimonium, etsi civile tantum, attentavit.
§ 2. Amotio, de qua in
§ 1, nn. 2 et 3, urgeri tantum potest, si de eadem auctoritatis competentis
declaratione constat.
Can. 977 - Si quis non quidem ipso iure, sed per decretum auctoritatis
competentis amovetur ab officio, quo eiusdem subsistentiae providetur eadem
auctoritas curet, ut ipsius subsistentiae per congruum tempus prospiciatur, nisi
aliter provisum est.
Art. IV DE PRIVATIONE
Can. 978 - Privatio officii nonnisi in poenam delicti infligi potest.
TITULUS XXI DE POTESTATE REGIMINIS
Can. 979 -
§ 1. Potestatis regiminis, quae ex divina institutione est in Ecclesia, ad
normam iuris habiles sunt, qui in ordine sacro sunt constituti.
§ 2. In exercitio potestatis regiminis ceteri christifideles ad normam iuris
cooperari possunt.
Can. 980 -
§ 1. Potestas regiminis alia est fori externi, alia fori interni sive
sacramentalis sive non sacramentalis.
§ 2. Si potestas regiminis exercetur pro solo foro interno, effectus, quos eius
exercitium natum est habere pro foro externo, in hoc foro non recognoscuntur,
nisi quatenus id determinatis pro casibus iure statuitur. Can. 981 -
§ 1. Potestas regiminis ordinaria ea est, quae ipso iure alicui officio
adnectitur; delegata, quae ipsi personae non mediante officio conceditur.
§ 2. Potestas regiminis ordinaria potest esse sive propria sive vicaria.
Can. 982 -
§ 1. Facultates habituales reguntur praescriptis de potestate delegata.
§ 2. Facultas habitualis vero Hierarchae concessa, nisi in eius concessione
aliter cautum est aut electa est industria personae, non perimitur resoluto iure
Hierarchae, cui concessa est, sed transit ad quemvis Hierarcham, qui ei in
regimine succedit.
Can. 983 -
§ 1. Ei, qui delegatum se asserit, incumbit onus probandae delegationis.
§ 2. Delegatus, qui sive circa res sive circa personas fines sui mandati excedit,
nihil agit.
§ 3. Fines sui mandati excedere non intellegitur delegatus, qui alio modo ac in
mandato determinatur, ea peragit, ad quae delegatus est, nisi modus ab ipso
delegante ad validitatem est praescriptus. Can. 984 -
§ 1. Hierarchae sunt praeter Romanum Pontificem imprimis Patriarcha,
Archiepiscopus maior, Metropolita, qui Ecclesiae metropolitanae sui iuris
praeest, atque Episcopus eparchialis necnon illi, qui eis interim in regimine ad
normam iuris succedunt.
§ 2. Hierarchae loci, praeter Romanum Pontificem, sunt Episcopus eparchialis,
Exarchus, Administrator apostolicus, ii, qui, si praedicti desunt, interim
legitime succedunt in regimine, itemque Protosyncellus et Syncellus; Patriarcha
vero, Archiepiscopus maior, Metropolita, qui Ecclesiae metropolitanae sui iuris
praeest, necnon illi, qui eis interim in regimine ad normam iuris succedunt,
sunt Hierarchae loci tantum circa eparchiam, quam regunt, firmo can. 101.
§ 3. Superiores maiores in institutis vitae consecratae, qui potestate regiminis
ordinaria praediti sunt, etiam sunt Hierarchae, sed non loci.
Can. 985 -
§ 1. Potestas regiminis distinguitur in legislativam, exsecutivam et iudicialem.
§ 2. Potestas legislativa exercenda est modo iure praescripto et ea, quam in
Ecclesia habet legislator infra supremam Ecclesiae auctoritatem, delegari valide
non potest, nisi aliter iure communi cavetur; a legislatore inferiore lex iuri
superiori contraria valide ferri non potest.
§ 3. Potestas iudicialis, quam habent iudices aut collegia iudicialia, exercenda
est modo iure praescripto et delegari valide non potest nisi ad actus cuivis
decreto aut sententiae praeparatorios perficiendos.
Can. 986 - Potestatem exsecutivam aliquis, etsi extra fines territorii
exsistens, exercere potest in subditos, etiam a territorio absentes, nisi aliter
iure communi cavetur vel ex natura rei constat; in peregrinos in territorio actu
degentes, si agitur de favoribus concedendis aut de exsecutioni mandando sive
iure communi sive iure particulari, quo ipsi ad normam can. 1491,
§ 3 tenentur. Can. 987 - Quae iure communi et iure particulari Ecclesiae sui
iuris nominatim Episcopo eparchiali in ambitu potestatis regiminis exsecutivae
tribuuntur, intelleguntur competere soli Episcopo eparchiali et Exarcho exclusis
Protosyncello et Syncellis nisi de mandato speciali.
Can. 988 -
§ 1. Potestas exsecutiva ordinaria delegari potest sive ad actum sive ad
universitatem casuum, nisi aliter iure expresse cavetur.
§ 2. Potestas exsecutiva a Sede Apostolica vel a Patriarcha delegata subdelegari
potest sive ad actum sive ad universitatem casuum, nisi electa est industria
personae aut subdelegatio est expresse prohibita.
§ 3. Potestas exsecutiva delegata ab alia auctoritate potestatem ordinariam
habente, si ad universitatem casuum delegata est, in singulis tantum casibus
subdelegari potest; si vero ad actum aut ad actus de terminatos delegata est,
subdelegari valide non potest nisi de expressa concessione delegantis.
§ 4. Nulla potestas subdelegata iterum valide subdelegari potest, nisi id
expresse a delegante concessum est.
Can. 989 - Potestas exsecutiva ordinaria necnon potestas ad universitatem
casuum delegata late interpretanda est, alia vero quaelibet stricte; cui tamen
potestas delegata est, ea quoque intelleguntur concessa, sine quibus eadem
potestas exerceri non potest.
Can. 990 -
§ 1. Potestas exsecutiva pluribus delegata praesumitur eisdem delegata
singillatim.
§ 2. Pluribus singillatim ad idem negotium agendum delegatis, qui prius negotium
tractare incohavit, alios ab eodem agendo excludit, nisi postea impeditus est
aut in negotio peragendo ulterius procedere noluit.
§ 3. Pluribus collegialiter ad negotium agendum delegatis omnes procedere debent
secundum praescripta de actibus collegialibus statuta, nisi in mandato aliter
cautum est.
Can. 991 -
§ 1. Potestas ordinaria amittitur amisso officio, cui adnexa est.
§ 2. Nisi aliter iure cavetur, suspenditur potestas ordinaria, si contra
privationem vel amotionem ab officio legitime appellatur vel recursus
interponitur.
Can. 992 -
§ 1. Potestas delegata amittitur expleto mandato; elapso tempore collationis vel
exhausto numero casuum, pro quibus collata est; cessante causa finali
delegationis; revocatione delegantis delegato directe intimata necnon
renuntiatione delegati deleganti facta et ab eo acceptata; non autem resoluto
iure delegantis, nisi ex appositis clausulis apparet.
§ 2. Actus vero ex potestate delegata, quae exercetur pro solo foro interno,
positus per inadvertentiam elapso tempore vel exhausto numero casuum validus est.
Can. 993 - Potestas regiminis exsecutiva non suspenditur interposito
recursu, nisi aliter iure communi expresse cavetur. Can. 994 - In errore communi
de facto aut de iure itemque in dubio positivo et probabili sive iuris sive
facti supplet Ecclesia pro foro et externo et interno potestatem regiminis
exsecutivam.
Can. 995 - Praescripta iuris de potestate regiminis exsecutiva valent,
nisi aliter iure communi cavetur vel ex natura rei constat, etiam de potestate,
de qua in cann. 441,
§ 1 et 511,
§ 1 et de facultatibus, quae ad validam sacramentorum celebrationem aut
ministrationem iure requiruntur.
TITULUS XXII DE RECURSIBUS ADVERSUS DECRETA ADMINISTRATIVA
Can. 996 - Quae in canonibus huius tituli de decretis statuuntur,
applicanda sunt ad omnes actus administrativos singulares, qui in foro externo
ex quavis legitima potestate in Ecclesia extra iudicium ponuntur, eis exceptis,
qui a Romano Pontifice vel a Concilio Oecumenico feruntur.
Can. 997 -
§ 1 Qui se decreto gravatum esse censet, potest ad auctoritatem superiorem ei,
qui hoc decretum tulit, ad normam iuris recurrere.
§ 2. Primus recursus adversus decreta Protosyncelli vel Syncellorum ad Episcopum
eparchialem interponitur, adversus vero decreta eorum, qui ex potestate delegata
agunt, ad delegantem.
Can. 998 -
§ 1. Valde optandum est, ut, si quis gravatum se decreto putat, non fiat inter
ipsum et decreti auctorem contentio, sed inter eos de aequa solutione quaerenda
tractetur, gravibus quoque hominibus ad mediationem vel studium forte adhibitis
ita, ut per voluntariam decreti emendationem vel per iustam compensationem vel
per aliam idoneam viam controversia dirimatur.
§ 2. De his auctoritas superior partes hortetur, antequam recursum recipit.
Can. 999 -
§ 1. Antequam aliquis recursum interponit, debet revocationem vel emendationem
decreti scripto ab eiusdem auctore petere intra peremptorium terminum decem
dierum a die intimationis decreti computandum; qua petitione facta etiam
suspensio exsecutionis ipso iure petita intellegitur.
§ 2. Obligatio petendi revocationem vel emendationem decreti non urget, si
agitur de primo recursu adversus decreta, de quibus in can. 997,
§ 2, vel si agitur de ulterioribus recursibus exceptis recursibus adversus
decreta Episcopi Eparchialis, quibus quivis primus recursus decisus est.
Can. 1000 -
§ 1. In casibus, in quibus recursus suspendit decreti exsecutionem, idem efficit
etiam petitio, de qua in can. 999,
§ 1.
§ 2. In ceteris casibus, nisi intra decem dies a recepta petitione computandos
auctor decreti exsecutionem eius suspendit, potest suspensio interim peti ab
auctoritate superiore, quae eam decernere potest tantum gravi de causa et cauto,
ne quid salus animarum detrimenti capiat; si postea recursus interponitur,
auctoritas, quae de recursu videt, decernat, utrum suspensio exsecutionis
decreti sit confirmanda an revocanda.
§ 3. Si nullus recursus intra statutum terminum adversus decretum interpositus
est vel si recursus tantum ad petendam reparationem damnorum interpositus est,
suspensio exsecutionis decreti ipso iure cessat.
Can. 1001 -
§ 1. Recursus interponi debet intra peremptorium terminum quindecim dierum.
§ 2. Terminus quindecim dierum decurrit: 1° in casu, in quo petitio revocationis
vel emendationis decreti praemittenda est, ex die intimationis decreti, quo
auctor prius decretum emendavit vel petitionem reiecit, aut, si nihil decrevit,
ex tricesimo die a recepta petitione computando; 2° in ceteris casibus ex die,
quo decretum intimatum est.
Can. 1002 - Auctoritas superior decretum, quo recursus deciditur, intra
sexaginta dies a recepto recursu computandos ferre debet, nisi ius particulare
propriae Ecclesiae sui iuris alios terminos statuit; si vero hoc factum non est
et recurrens scripto petit, ut hoc decretum feratur, tricesimo die ab hac
petitione recepta computando, si etiam tunc nihil factum est, recursus pro
reiecto habetur ac si eo die per decretum reiectus sit ita, ut novus recursus
adversus eum interponi possit.
Can. 1003 - In recursibus adversus decreta administrativa servetur
congrua congruis referendo can. 1517; recurrens semper ius habet procuratorem
vel advocatum adhibendi vitatis inutilibus moris; immo patronus ex officio
constituatur, si recurrens patrono caret et auctoritas superior eum necessarium
censet; semper tamen potest auctoritas superior iubere recurrentem ipsum
comparere, ut interrogetur.
Can. 1004 - Auctoritas superior, quae de recursu videt, potest decretum
non solum confirmare vel nullum declarare, sed etiam rescindere et revocare, non
vero emendare, nisi iure particulari propriae Ecclesiae sui iuris etiam haec
potestas auctoritati superiori tribuitur.
Can. 1005 - Etsi decretum ab auctoritate superiore confirmatum, nullum
declaratum, rescissum, revocatum vel emendatum est, de reparatione damnorum, si
forte debetur, respondit ille, qui primum decretum tulit; auctoritas superior
vero eatenus tantum respondet, quatenus ex suo decreto damna obvenerunt.
Can. 1006 - Recursus adversus decretum administrativum Patriarchae, etsi
agitur de decreto, quod eparchiam Patriarchae respicit, vel de decreto, quo
Patriarcha recursum decidit, fit ad specialem coetum Episcoporum ad normam iuris
particularis constituendum, nisi quaestio ad Sedem Apostolicam defertur;
adversus decisionem huius coetus non datur ulterior recursus salva provocatione
ad ipsum Romanum Pontificem.
TITULUS XXIII DE BONIS ECCLESIAE TEMPORALIBUS
Can. 1007 - Ecclesia in procurando bono hominum spirituali bonis
temporalibus eget et utitur, quatenus propria eius missio id postulat; quare
ipsi ius nativum competit acquirendi, possidendi, administrandi atque alienandi
ea bona temporalia, quae ad fines ei proprios praesertim ad cultum divinum, ad
opera apostolatus et caritatis atque ad congruam ministrorum sustentationem
necessaria sunt.
Can. 1008 -
§ 1. Romanus Pontifex est omnium bonorum Ecclesiae temporalium supremus
administrator et dispensator.
§ 2. Dominium bonorum Ecclesiae temporalium sub suprema auctoritate Romani
Pontificis ad eam pertinet personam iuridicam, quae bona legitime acquisivit.
Can. 1009 -
§ 1. Subiectum capax bona temporalia acquirendi, possidendi, administrandi et
alienandi ad normam iuris canonici est quaevis persona iuridica.
§ 2. Bona temporalia omnia, quae ad personas iuridicas pertinent, sunt bona
ecclesiastica.
CAPUT I DE BONIS TEMPORALIBUS ACQUIRENDIS
Can. 1010 - Personae iuridicae bona temporalia acquirere possunt omnibus
iustis modis, quibus aliis licet.
Can. 1011 - Auctoritati competenti ius est exigendi a christifidelibus,
quae ad fines Ecclesiae proprios sunt necessaria.
Can. 1012 -
§ 1. Ius est Episcopo eparchiali, quatenus hoc necessarium est ad bonum
eparchiae, de consensu consilii a rebus oeconomicis imponendi personis iuridicis
sibi subditis tributa uniuscuiusque personae reditibus proportionata; nullum
vero tributum imponi potest super oblationibus receptis occasione celebrationis
Divinae Liturgiae.
§ 2. Personis physicis tributa imponi possunt solummodo ad normam iuris
particularis propriae Ecclesiae sui iuris.
Can. 1013 -
§ 1. Episcopi eparchialis est intra limites iure particulari propriae Ecclesiae
sui iuris statutos determinare taxas pro variis actibus potestatis regiminis et
oblationes occasione celebrationis Divinae Liturgiae, sacramentorum,
sacramentalium vel quarumvis aliarum celebrationum liturgicarum, nisi aliter
iure communi cavetur.
§ 2. Curent Patriarchae et Episcopi eparchiales diversarum Ecclesiarum sui iuris
in eodem territorio potestatem suam exercentes, ut collatis consiliis eadem
norma de taxis et oblationibus statuatur.
Can. 1014 - In omnibus ecclesiis, quae habitualiter christifidelibus
patent, Episcopus eparchialis praecipere potest, ut colligantur oblationes pro
determinatis inceptis Ecclesiae.
Can. 1015 - Eleemosynas colligere personis plysicis vel iuridicis non
licet nisi de licentia auctoritatis, cui subiectae sunt, et de consensu scripto
dato Hierarchae loci, ubi eleemosynae colliguntur. Can. 1016 -
§ 1. Oblationes ad certum finem factae nonnisi ad eundem finem destinari possunt.
§ 2. Nisi contrarium constat, oblationes moderatoribus vel administratoribus
cuiusvis personae iuridicae factae praesumuntur ipsi personae iuridicae datae.
§ 3. Hae oblationes repudiari non possunt nisi iusta de causa et in rebus
maioris momenti de licentia Hierarchae; eiusdem Hierarchae licentia requiritur,
ut acceptentur, quae onere modali vel condicione gravantur firmo can. 1042.
Can. 1017 - Praescriptionem ad normam cann. 1540 - 1542 Ecclesia recipit
etiam pro bonis temporalibus. Can. 1018 - Res sacrae, quae scilicet dedicatione
vel benedictione ad cultum divinum destinatae sunt, si in dominio privatorum
sunt, praescriptione acquiri a privatis personis possunt, sed eas adhibere ad
usus profanos non licet, nisi dedicationem vel benedictionem amiserunt; si vero
ad personam iuridicam ecclesiasticam pertinent, tantum ab alia persona iuridica
ecclesiastica acquiri possunt.
Can. 1019 - Res immobiles, res mobiles pretiosae, quae scilicet magni
sunt momenti artis vel historiae vel materiae causa, iura et actiones sive
personales sive reales, quae pertinent ad Sedem Apostolicam, spatio centum
annorum praescribuntur; quae ad aliquam Ecclesiam sui iuris vel eparchiam
pertinent, spatio quinquaginta annorum, quae vero ad aliam personam iuridicam,
spatio triginta annorum.
Can. 1020 -
§ 1. Omnis auctoritas gravi obligatione tenetur curandi, ut bona temporalia
Ecclesiae acquisita inscribantur nomine personae iuridicae, ad quam pertinent,
servatis omnibus praescriptis iuris civilis, quae iura Ecclesiae in tuto ponunt.
§ 2. Si vero iure civili non conceditur, ut bona temporalia nomine personae
iuridicae inscribantur, omnis auctoritas curet, ut auditis peritis in iure
civili et consilio competenti iura Ecclesiae adhibitis modis iure civili validis
illaesa maneant.
§ 3. Haec praescripta serventur etiam circa bona temporalia a persona iuridica
legitime possessa, quorum acquisitio documentis nondum est firmata.
§ 4. Auctoritas immediate superior tenetur urgere observantiam horum
praescriptorum.
Can. 1021 -
§ 1. In singulis eparchiis habeatur ad normam iuris particularis propriae
Ecclesiae sui iuris speciale institutum, quod bona vel oblationes colligat eum
in finem, ut congruae necnon fundamentaliter aequali sustentationi omnium
clericorum, qui in favorem eparchiae servitium praestant, apte provideatur, nisi
aliter eisdem provisum est.
§ 2. Ubi praecaventia et securitas socialis necnon assistentia sanitaria in
favorem clericorum nondum apte ordinatae sunt, iure particulari uniuscuiusque
Ecclesiae sui iuris provideatur, ut erigantur instituta, quae haec sub
vigilantia Hierarchae loci in tuto ponunt.
§ 3. In singulis eparchiis, quatenus opus est, constituatur modo iure
particulari propriae Ecclesiae sui iuris determinato massa communis, qua possunt
Episcopi eparchiales obligationibus erga alias personas Ecclesiae deservientes
satisfacere variisque necessitatibus eparchiae occurrere quaque etiam eparchiae
divitiores adiuvare pauperiores possunt.
CAPUT II DE BONIS ECCLESIASTICIS ADMINISTRANDIS
Can. 1022 -
§ 1. Episcopi eparchialis est vigilare administrationi omnium bonorum
ecclesiasticorum, quae intra fines eparchiae sunt nec ab eius potestate
regiminis sunt subducta, salvis legitimis titulis, qui eidem potiora iura
tribuunt.
§ 2. Habita ratione iurium, legitimarum consuetudinum et circumstantiarum,
Hierarchae, editis opportunis instructionibus intra limites iuris communis et
iuris particularis propriae Ecclesiae sui iuris curent, ut tota administratio
bonorum ecclesiasticorum apte ordinetur. Can. 1023 - Administratio bonorum
ecclesiasticorum personae iuridicae ei competit, qui immediate eam regit, nisi
aliter iure cavetur.
Can. 1024 -
§ 1. Actus, qui fines et modum ordinariae administrationis excedunt
administrator bonorum ecclesiasticorum valide ponere, non potest nisi de
consensu auctoritatis competentis scripto dato.
§ 2. In statutis determinentur actus, qui fines et modum ordinariae
administrationis excedunt; si vero de hac re silent statuta, competit
auctoritati, cui persona iuridica immediate subiecta est, consulto consilio
competenti huiusmodi actus determinare.
§ 3. Nisi quando et quatenus in rem eius versum est, persona iuridica non
tenetur respondere de actibus ab administratoribus invalide positis. Can. 1025 -
Antequam administrator bonorum ecclesiasticorum suum officium init, debet: 1°
coram Hierarcha vel eius delegato promissionem facere se proprium officium
fideliter impleturum; 2° accurato inventario ab Hierarcha recognito bonorum
ecclesiasticorum suae administrationi commissorum subscribere.
Can. 1026 - Inventarii bonorum ecclesiasticorum alterum exemplar
asservetur in archivo personae iuridicae, ad quam pertinent, alterum in archivo
curiae eparchialis; in utroque exemplari quaelibet mutatio adnotetur, quam
patrimonium stabile eiusdem personae iuridicae subire contingit.
Can. 1027 - Auctoritates debent curare, ut administratores bonorum
ecclesiasticorum opportunas praestent cautiones iure civili validas, ne quid
Ecclesia detrimenti capiat eisdem administratoribus morientibus vel ab officio
cessantibus. Can. 1028 -
§ 1. Omnis administrator bonorum ecclesiasticorum diligentia boni patris
familias suum officium implere tenetur.
§ 2. Exinde praecipue debet: 1° vigilare, ne bona ecclesiastica suae curae
concredita quoquo modo pereant neve quid detrimenti capiant initis in hunc finem,
quatenus opus est, contractibus assecurationis; 2° normas servare iuris canonici
et civilis necnon ea, quae a fundatore vel donatore aut ab auctoritate
competenti imposita sunt, et praesertim cavere, ne ex iuris civilis
inobservantia damnum Ecclesiae obveniat; 3° reditus bonorum ac proventus
accurate et iusto tempore exigere exactosque tuto servare et secundum fundatoris
mentem aut legitimas normas impendere; 4° curare, ut foenus vel mutui vel
hypothecae causa solvendum statuto tempore solvatur et debiti summa capitalis
opportune reddatur; 5° pecuniam, quae de expensis forte superest et utiliter
collocari potest, de consensu Hierarchae in fines Ecclesiae vel personae
iuridicae collocare; 6° accepti et expensi libros bene ordinatos habere; 7°
rationem administrationis exeunte unoquoque anno componere; 8° documenta, quibus
iura personae iuridicae in bona ecclesiastica nituntur, ordinare et in archivo
asservare, authentica vero eorum exemplaria, ubi commode fieri potest, in
archivo curiae eparchialis deponere.
§ 3. Praevisio accepti et expensi, ut ab administratoribus bonorum
ecclesiasticorum quotannis componatur, enixe commendatur; ius particulare autem
potest eam praecipere et pressius determinare modum, quo exhibenda est.
Can. 1029 - Administrator bonorum ecclesiasticorum de bonis mobilibus,
quae ad patrimonium stabile non pertinent, donationes praeterquam moderatas
secundum legitimam consuetudinem ne faciat nisi iusta de causa pietatis aut
caritatis.
Can. 1030 - Administrator bonorum ecclesiasticorum: 1° in operarum
locatione etiam ius civile circa laborem et vitam socialem adamussim servet
secundum principia ab Ecclesia tradita; 2° eis, qui operam ex condicto praestant,
iustam remunerationem tribuat ita, ut suis et suorum necessitatibus convenienter
providere possint.
Can. 1031 -
§ 1. Reprobata contraria consuetudine administrator bonorum ecclesiasticorum
singulis annis rationem administrationis proprio Hierarchae reddere debet.
§ 2. De bonis temporalibus, quae Ecclesiae offeruntur, administrator bonorum
ecclesiasticorum rationem publice reddat secundnm modum iure particulari
statutum, nisi Hierarcha loci gravi de causa aliud statuit.
Can. 1032 - Administrator bonorum ecclesiasticorum litem nomine personae
iuridicae ne incohet neve contestetur in foro civili nisi de licentia Hierarchae
proprii.
Can. 1033 - Administrator bonorum ecclesiasticorum, qui officium vel
munus arbitratu suo dimisit, ad restitutionem tenetur, si ex arbitraria
dimissione damnum Ecclesiae obvenit.
CAPUT III DE CONTRACTIBUS, PRAESERTIM DE ALIENATIONIBUS
Can. 1034 - Quae ius civile territorii, ubi contractus initur, statuit de
contractibus tam in genere quam in specie, et de solutionibus, eadem iure
canonico in re, quae potestati Ecclesiae subest, eisdem cum effectibus serventur.
Can. 1035 -
§ 1. Ad alienanda bona ecclesiastica, quae ex legitima assignatione patrimonium
stabile personae iuridicae constituunt, requiritur: 1° iusta causa veluti urgens
necessitas, evidens utilitas, pietas, caritas vel ratio pastoralis; 2°
aestimatio rei alienandae a peritis scripto facta; 3° in casibus iure
praescriptis consensus auctoritatis competentis scripto datus, sine quo
alienatio invalida est.
§ 2. Aliae quoque cautelae ab auctoritate competenti praescriptae serventur, ut
Ecclesiae damnum vitetur.
Can. 1036 -
§ 1. Si valor bonorum ecclesiasticorum, quorum alienatio proponitur, continetur
intra summam minimam et summam maximam a Synodo Episcoporum Ecclesiae
patriarchalis vel a Sede Apostolica statutam, requiritur consensus: 1° consilii
a rebus oeconomicis et collegii consultorum eparchialium, si agitur de bonis
eparchiae; 2° Episcopi eparchialis, qui in casu eget consensu consilii a rebus
oeconomicis et collegii consultorum eparchialium, si agitur de bonis personae
iuridicae eodem Episcopo eparchiali subiectae; 3° auctoritatis in typico vel
statutis determinatae, si agitur de bonis personae iuridicae Episcopo eparchiali
non subiectae.
§ 2. In Ecclesiis patriarchalibus, si valor bonorum summam maximam a Synodo
Episcoporum Ecclesiae patriarchalis statutam excedit, sed non duplo, requiritur
consensus: 1° Patriarchae datus de consensu Synodi permanentis, si agitur de
bonis eparchiae intra fines territorii Ecclesiae patriarchalis sitae, nisi ius
particulare eiusdem Ecclesiae aliud fert; 2° Episcopi eparchialis necnon
Patriarchae datus de consensu Synodi permanentis, si agitur de bonis personae
iuridicae Episcopo eparchiali intra fines territorii Ecclesiae patriarchalis
potestatem suam exercenti subiectae; 3° Patriarchae datus de consensu Synodi
permanentis, si agitur de bonis personae iuridicae Episcopo eparchiali non
subiectae, etsi iuris pontificii, quae intra fines territorii Ecclesiae
patriarchalis sita sunt.
§ 3. In Ecclesiis patriarchalibus, si valor bonorum summam maximam a Synodo
Episcoporum Ecclesiae patriarchalis statutam duplo excedit et, si de rebus
pretiosis vel ex voto Ecclesiae donatis agitur, servetur
§ 2, sed Patriarcha indiget consensu eiusdem Synodi.
§ 4. In ceteris casibus requiritur consensus Sedis Apostolicae, si valor bonorum
excedit summam ab ipsa Sede Apostolica statutam vel approbatam et, si de rebus
pretiosis vel ex voto Ecclesiae donatis agitur.
Can. 1037 - Ad alienanda bona temporalia Ecclesiae patriarchalis vel
eparchiae Patriarchae, Patriarcha indiget: 1° consilio Synodi permanentis, si
valor bonorum continetur intra summam minimam et summam maximam a Synodo
Episcoporum Ecclesiae patriarchalis statutam et si de bonis Ecclesiae
patriarchalis agitur; si vero nonnisi de bonis eparchiae Patriarchae agitur,
servandus est can. 1036,
§ 1, n. 1; 2° consensu Synodi permanentis, si valor bonorum summam maximam a
Synodo Episcoporum Ecclesiae patriarchalis statutam excedit, sed non duplo; 3°
consensu Synodi Episcoporum Ecclesiae patriarchalis, si valor bonorum eandem
summam duplo excedit et si de rebus pretiosis vel ex voto Ecclesiae donatis
agitur.
Can. 1038 -
§ 1. Ii, quorum consilium, concensus vel confirmatio ad alienanda bona
ecclesiastica iure requiritur, ne dent consilium, consensum vel confirmationem,
antequam exacte edocti sunt de statu oeconomico personae iuridicae, cuius bona
temporalia alienanda proponuntur, et de alienationibus iam peractis.
§ 2. Consilium, consensus aut confirmatio pro non datis habentur, nisi in eis
petendis exprimuntur alienationes iam peractae.
Can. 1039 - Pro quacumque alienatione requiritur consensus eorum, quorum
interest.
Can. 1040 - Si bona ecclesiastica contra praescripta iuris canonici
alienata sunt, sed alienatio iure civili valida est, auctoritas superior illius,
qui talem alienationem peregit, decernat omnibus mature perpensis, an et qualis
actio, a quonam et contra quemnam proponenda sit ad Ecclesiae iura vindicanda.
Can. 1041 - Nisi res est minimi momenti, bona ecclesiastica propriis
administratoribus eorumque coniunctis usque ad quartum gradum consanguinitatis
aut affinitatis non sunt vendenda aut locanda sine speciali auctoritatis, de qua
in cann. 1036 et 1037, licentia. Can. 1042 - Cann. 1035 - 1041 servari debent
non solum in alienatione, sed etiam in quolibet negotio, quo condicio
patrimonialis personae iuridicae peior fieri potest.
CAPUT IV DE PIIS VOLUNTATIBUS ET DE PIIS FUNDATIOMIBUS
Can. 1043 -
§ 1. Qui ex iure naturae vel canonico libere potest de suis bonis statuere,
potest etiam ad pias causas sive per actum inter vivos sive per actum mortis
causa bona relinquere.
§ 2. In ultimis voluntatibus in bonum Ecclesiae serventur, si fieri potest,
praescripta iuris civilis; si servata non sunt, heredes moneantur de obligatione,
qua tenentur, implendi testatoris voluntatem.
Can. 1044 - Voluntates christifidelium bona sua in pias causas donantium
vel relinquentium sive per actum inter vivos sive per actum mortis causa
legitime acceptatae diligentissime impleantur etiam circa modum administrationis
et erogationis bonorum firmo can. 1045. Can. 1045 -
§ 1. Hierarcha omnium piarum voluntatum tam mortis causa quam inter vivos
exsecutor est.
§ 2. Hoc ex iure Hierarcha vigilare potest ac debet etiam per visitationem, ut
piae voluntates impleantur, eique ceteri exsecutores perfuncto munere rationem
reddere debent.
§ 3. Clausulae huic Hierarchae iuri contrariae ultimis voluntatibus adiectae pro
non appositis habentur.
Can. 1046 -
§ 1. Qui bona ad pias causas sive per actum inter vivos sive per actum mortis
causa fiduciarie accepit, debet de sua fiducia Hierarcham proprium certiorem
facere eique omnia talia bona cum oneribus adiunctis indicare; si vero donator
id expresse et omnino prohibuit, fiduciam ne acceptet.
§ 2. Hierarcha debet exigere, ut bona fiduciaria in tuto collocentur, et ad
normam can. 1045,
§ 2 vigilare, ut pia voluntas ad effectum ducatur.
§ 3. Si agitur de bonis fiduciariis alicui sodali instituti religiosi vel
societatis vitae communis ad instar religiosorum commissis, quae destinata sunt
loci vel eparchiae ecclesiis, christifidelibus, qui ibidem domicilium habent,
aut piis causis iuvandis, Hierarcha, de quo in
§
§ 1 et 2, est Hierarcha loci.
Can. 1047 -
§ 1. Piae fundationes in iure sunt: 1° piae fundationes autonomae, scilicet
universitates rerum ad opera pietatis, apostolatus aut caritatis spiritualis vel
temporalis destinatae et ab auctoritate competenti in personam iuridicam erectae;
2° piae fundationes non autonomae, scilicet bona temporalia alicui personae
iuridicae quoquo modo data cum onere in diuturnum tempus, iure particulari
determinandum, ex reditibus annuis fines, de quibus in n. 1, persequendi.
§ 2. Bona temporalia fundationis non autonomae, si concredita sunt personae
iuridicae Episcopo eparchiali subiectae, elapso tempore determinato ad
institutum, de quo in can. 1021,
§ 1, destinari debent, nisi alia fuit voluntas fundatoris expresse manifestata;
secus eidem personae iuridicae cedunt.
Can. 1048 -
§ 1. Piae fundationes autonomae nonnisi ab Episcopo eparchiali aliave
auctoritate superiore erigi possunt.
§ 2. Ut pia fundatio non autonoma a persona iuridica valide acceptari possit,
requiritur consensus Hierarchae proprii scripto datus; Hierarcha vero consensum
ne det, antequam legitime comperuit personam iuridicam novo oneri suscipiendo et
oneribus iam susceptis satisfacere posse; caveat quoque idem Hierarcha, ut
reditus omnino respondeant oneribus adiunctis secundum morem propriae Ecclesiae
sui iuris.
§ 3. Iuris particularis est determinare ceteras condiciones, sine quibus piae
fundationes erigi vel acceptari non possunt.
Can. 1049 - Hierarcha, qui piam fundationem erexit vel consensum ad piam
fundationem acceptandam dedit, statim tutum locum designet, in quo pecunia et
bona mobilia dotationis nomine assignata deponantur eum in finem, ut eadem
pecunia vel bonorum mobilium pretium custodiantur et quam primum caute et
utiliter de prudenti eiusdem Hierarchae iudicio consultis et eis, quorum
interest, et consilio competenti collocentur in favorem eiusdem fundationis cum
expresse determinata mentione oneris. Can. 1050 - Documenti fundationis exemplar
alterum in archivo curiae eparchialis, alterum in archivo personae iuridicae
asservetur.
Can. 1051 -
§ 1. Servatis cann. 1044 - 1046 et 1031 onerum ex piis fundationibus
incumbentium tabella conficiatur, quae in loco patenti exponatur, ne
obligationes implendae in oblivionem cadant.
§ 2. Liber habeatur et apud parochum vel rectorem ecclesiae asservetur, in quo
singula onera eorumque impletio et eleemosynae adnotentur.
Can. 1052 -
§ 1. Reductio onerum Divinam Liturgiam celebrandi reservatur Sedi Apostolicae.
§ 2. Si in documento fundationis de re expresse cavetur, Hierarcha ob imminutos
reditus onera Divinam Liturgiam celebrandi reducere potest.
§ 3. Episcopo eparchiali competit potestas reducendi ob deminutionem redituum,
dum causa perdurat, ad rationem oblationum in eparchia legitime vigentium
numerum celebrationum Divinae Liturgiae, dummodo nemo sit, qui obligatione
tenetur et utiliter cogi potest ad oblationum augmentum faciendum.
§ 4. Episcopo eparchiali etiam competit potestas reducendi onera Divinam
Liturgiam celebrandi, quae instituta ecclesiastica gravant, si reditus ad ea,
quae ex eisdem tempore acceptationis onerum obtineri potuerunt, consequenda
insufficientes evaserunt.
§ 5. Potestates, de quibus in
§
§ 3 et 4, habent etiam Superiores generales institutorum religiosorum vel
societatum vitae communis ad instar religiosorum clericalium iuris pontificii
vel patriarchalis.
§ 6. Potestates, de quibus in
§
§ 3 et 4, Episcopus eparchialis delegare potest tantummodo Episcopo coadiutori,
Episcopo auxiliari, Protosyncello vel Syncellis omni subdelegatione exclusa.
Can. 1053 - Eisdem auctoritatibus, de quibus in can. 1052, potestas
insuper competit transferendi iusta de causa onera Divinam Liturgiam celebrandi
in dies vel instituta diversa ab illis, quae in fundatione sunt statuta. Can.
1054 -
§ 1. Voluntatum christifidelium bona sua in pias causas donantium vel
relinquentium reductio, moderatio, commutatio, si fundator potestatem hanc
Hierarchae expresse concessit, ab eodem Hierarcha insta tantum et necessaria de
causa fieri potest.
§ 2. Si exsecutio onerum impositorum ob imminutos reditus aliave de causa nulla
administratorum culpa impossibilis evasit, Hierarcha consultis eis, quorum
interest, et consilio competenti atque servata quam optime fundatoris voluntate
potest eadem onera aeque imminuere firmo can. 1052.
§ 3. In ceteris casibus de re adiri debet Sedes Apostolica vel Patriarcha, qui
de consensu Synodi permanentis agat.